درخت حوزه‌های تخصصی

این متن شامل سه گفتار از دایرة المعارف اسلام دیانت (به زبان ترکى چاپ آنکارا) است درباره کتب اربعه حدیثى امامیه، کتاب الکافى، و ثقة الاسلام محمّدبن یعقوب کلینى. نویسندگان گفتارها، از زاویه نگاه خود، به این سه مطلب پرداخته و گزارش دایرة المعارفى ارائه کرده اند.

بیشتر اهل سنت، تمام صحابه رسول خدا (ص) را عادل می دانند؛ از این روی، در نگاه آن ها، هر روایتی که به یکی از صحابه ختم شود، به شرطی که سند آن، متصل باشد و وثاقت راویانش احراز شود، از نوع صحیح دانسته می شود و باید از هر گونه نقد و ارزیابی متن آن خودداری کرد؛ بنابراین، عدالت صحابه از مبانی رجالی اهل سنت است. اهل سنت برای اثبات عدالت صحابه، به آیاتی از قرآن و روایاتی از پیامبر (ص) استناد می کنند. در این نوشتار، منابعی را معرفی کرده ایم که در آن ها، برای اثبات عدالت تمام صحابه، به این روایات استناد شده است؛ آن گاه راویان این روایات را از نگاه علمای رجالی اهل سنت بررسی کرده و در نهایت نشان داده ایم بیشتر این روایات به دلیل نقل شدن از سوی راویان ضعیف، بر اساس مبانی رجالی اهل سنت، از نوع غیر صحیح دانسته شده اند.

مناقب آل أبی طالب، کتابی است که بر اساس روایات شیعه و سنی پیرامون فضیلت پیشوایان معصوم دین نوشته شده است. مصادر و مدارک اهل سنت، دسته ایی از منابع مهم این کتاب است که به گفته مؤلف به منظور غلبه بر خصم و اتمام حجت بر آنان مورد استفاده قرار گرفته است. مؤلف در ابتدای کتاب یادآور می شود که قصد دارد روایت های درست را از کتب عامه و خاصه بدون تعصب و با دیده انصاف جهت بازشناسی حجت از شبهه و بدعت از سنت ارائه دهد. این پژوهش که به شیوه توصیفی– تحلیلی و با مطالعه اسنادی صورت گرفته، درصدد است این دیدگاه را مورد بررسی قرار دهد. یافته های پژوهش نشان می دهد که اگر چه ابن شهرآشوب مراجعات مکرر به منابع اهل سنت داشته و حتی گاهی به نقد این روایات پرداخته اما این روش تعمیم نیافته و در سراسر کتاب اجرا نشده است. لذا ضعف هایی از این طریق وارد کتاب شده است.

این مقاله به بررسی تحلیلی کتاب احمد بن علی بن عباس نجاشی، از رجالیان معروف شیعه پرداخته و با توجه به قرائنی اثبات می کند که فهرست اسماء مؤلفی الشیعه، نه در زمان حیات مؤلف آن؛ که سال ها پس از فوت او از طریق فرزندش، علی بن احمد بن عباس نجاشی با اجازه به یکی از شاگردانِ معمرِ ابن نجاشیِ پدر، ابوالصمصام مروزی، به جامعه علمی آن زمان تقدیم شده است. از جمله دلایلی که به روش مقایسه ای و تحلیلی، نشان می دهد ابن ِ نجاشیِ پسر، پس از وفات پدر در حد توان علمی خود، مسوده های پدر را تنظیم و تدوین کرده، عبارت است از: جمله دعایی «أطال الله بقاه و أدام علوّه و نعماه» در سه قسمت از نسخه اصلی کتاب، موارد الحاق و اصلاح در برخی از ترجمه ها، آوردن ترجمه های متعدد از یک فرد، به صورت با فاصله یا بی فاصله، به گونه ای که دو یا سه نفر به نظر می آیند، درحالی که این طور نیست.