حسین نورافروز

هدف: فعالیت کتابخانه های دانشگاهی همچون سایر حوزه ها و زمینه های کاری، از فناوریهای جدید بسیار اثر پذیرفته اند. بنابراین نیاز هست که در سطح مناسبی از آمادگی الکتروینیکی قرار داشته باشند تا بتوانند خدمات موثری و متناسب با عصر حاضر ارائه نمایند. این پژوهش با هدف توسعه مدلی برای ارزیابی آمادگی الکترونیکی کتابخانه های دانشگاهی انجام شده است. <br /> روش: در اجرای این پژوهش در ابتدا با مطالعه عمیق و دقیق ادبیات آمادگی الکترونیکی و همچنین فناوری اطلاعات و ارتباطات در کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی، شاخصهای مناسب برای آمادگی الکترونیکی کتابخانههای دانشگاهی شناسایی شدند. شاخصها با چندین مرحله پالایش و اصلاح به تعداد 66 شاخص محدود شدند. در مرحله ای دیگر، این شاخصها در سطح بعد و مولفه طبقه بندی شدند. ابزار پرسشنامه نظرات خبرگان برای اهمیت شاخصها و همچنین تعیین اوزان آنها استفاده شد. برای روایی ابزار اندازه گیری از مدل های معادلات ساختاری (تحلیل عاملی تاییدی) استفاده شد.<br /> یافته ها: این مدل شامل چهار بعد، دوازده مولفه و شصت و چهار شاخص است که بر اساس ادبیات تحقیق و نظرات خبرگان ایجاد شد. این مدل برای ارزیابی آمادگی الکترونیکی کتابخانه های دانشگاه علامه طباطبایی به عنوان مورد مطالعه اجراء شد و گزارش تحلیلی شکاف دیجیتال در این کتابخانه ها نشان داده شد. <br /> اصالت: در ادبیات آمادگی الکترونیکی، مدل جامعی برای ارزیابی آمادگی الکترونیکی کتابخانه های دانشگاهی و تعیین شکاف دیجیتالی آن کتابخانه ها وجود نداشت، بنابراین، توسعه چنین مدلی نتیجه پژوهش حاضر بود. با تعیین شکاف دیجیتال با استفاده از این مدل، آگاهی از دلایل این شکاف و رهنمودهایی برای توسعه و بهبود شاخصهای آمادگی الکترونیکی در کتابخانه های دانشگاهی ممکن می شود.

در این پژوهش به بررسی و مقایسه رفتار اطلاع یابی در استفاده از اینترنت و منابع الکترونیک پرداخته شده است. اهدافی از قبیل انواع منابع اطلاعاتی مورد جستجو، روشها و ابزارهای جستجو، شیوه های دسترسی به منابع، اهداف جستجوی اطلاعات، و میزان دانش کاربران مورد بررسی قرار گرفته است. جامعه آماری پژوهش، اعضای هیات علمی و دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشکده مدیریت و حسابداری دانشگاه علامه طباطبایی بوده اند و برای گردآوری داده ها از پرسشنامه استفاده شده است. یافته ها نشان دادند که دانش مقدماتی در زمینه اینترنت فقط تا حدودی از حد متوسط بالاتر است و بیشترین استفاده از اینترنت به ترتیب در منزل و دانشکده صورت می گیرد. نحوه آشنایی جامعه آماری با اینترنت بیشتر از طریق تجربه شخصی و روش آزمون و خطا بوده است. نتایج همچنین نشان دادند که مهمترین هدف استفاده از اینترنت و منابع الکترونیک در بین اکثریت جامعه مورد بررسی فعالیتهای پژوهشی، روزآمد کردن اطلاعات تخصصی، و شناسایی منابع تخصصی است که برای این منظور، پایگاههای اطلاعاتی دارای متن کامل بیشترین استفاده را داشته اند. در استفاده از عملگرهای بولی به هنگام جستجو و بازیابی اطلاعات، و همچنین رضایت از خدمات اینترنت تفاوت معناداری بین رشته های مختلف مشاهده شد. در کل، در محیط های علمی و دانشگاهی ضرورت وجود یک میانجی که دارای مهارت و آشنایی بیشتر با روشها و ابزارهای جستجو و بازیابی اطلاعات باشد، احساس می شود.