مریم نجابتیان

هدف پژوهش، تحلیل محتوای مقالات فارسی نشریات علمی ایران در زمینه ازدواج و طلاق با روش خوشه بندی سلسله مراتبی است. این پژوهش، توصیفی و از لحاظ هدف کاربردی است که به تحلیل محتوای متون با رویکرد خوشه بندی سلسله مراتبی می پردازد. جامعه مورد پژوهش، تمام مقالات فارسی حوزه ازدواج و طلاق است که در نمایه استنادی علوم ایران، نمایه سازی شده است. تحلیل محتوا، روی کلیدواژه های نویسندگان مقالات صورت گرفت. با استفاده از نرم افزار ""راور ماتریس""، دو ماتریس متقارن همرخدادی برای اصطلاحات ایجاد، و از طریق نرم افزار اس پی اس اس این اصطلاحات موضوعی خوشه بندی شد. برای خوشه بندی از الگوریتم ""پیوند درون گروهی"" استفاده گردید. محاسبه شباهت بین موضوعات مقالات ازدواج و طلاق بر اساس شاخص شمول صورت گرفت. تحلیل محتوای مقالات در حوزه ازدواج و طلاق نشان داد که موضوعات زن و خانواده در هر دو حوزه دارای بیشترین بسامد است. نتایج خوشه بندی نشان داد که غالب خوشه های ازدواج با موضوعات اجتماعی و روانشناختی مرتبط است در حالی که در خوشه های طلاق، موضوعات روانشناختی و حقوقی نقش عمده ای دارد. این خوشه بندیها نشان داد که محور اصلی خوشه های موضوعی ازدواج، موضوع زن و برای حوزه طلاق، موضوع خانواده است و زن موضوع محوری مباحث حقوقی طلاق به شمار می رود. هم چنین نشان داده شد که 67/0 از موضوعات طلاق شبیه موضوعات ازدواج و 38/0 از موضوعات ازدواج، شبیه به موضوعات طلاق است. نکته ای که در مقالات مورد مطالعه کمتر به آن توجه شده، مسائل جنسی است. به طور کلی می توان نتیجه گرفت که موضوعات حوزه ازدواج کمتر به تعارضات زناشویی گرایش دارد.

"مقدمه: روان‌شناسی ازدواج ریشه در مطالعات اجتماعی دارد. این موضوع در ادبیات زیست پزشکی نیز مورد توجه است. در این پژوهش سعی بر آن بود تا هم‌جواری و رابطه بین موضوعات روان‌شناسی ازدواج در ادبیات زیست پزشکی را بر اساس روش خوشه‌بندی مبتنی بر مدرک- اصطلاح تحلیل کند. روش بررسی: سنجش هم‌جواری بین موضوعات حوزه‌ی روان‌شناسی ازدواج، بر اساس دو ماتریس ‌هم‌جواری (Proximity matrix) صورت گرفته است. این ماتریس‎‌ها بر گرفته از محاسبه‌ی بسامد هم‌رخدادی (Co-occurrence) اصطلاحات موضوعی (Terms) و توصیفگرها (Descriptors) است که جزیی از دو مجموعه‌‌ی مدارک می‌باشد. این مجموعه‌ها به دوره‌های زمانی (99-1990) و (2008-2000) تعلق داشت. مدارک موجود، حاصل نتایج دو جستجوی جداگانه در Medline بود. پس از تشکیل دو ماتریس ذکر شده، هم‌جواری موضوعات هر یک از دو مجموعه بر اساس روش کسینوسی سنجیده شد. خوشه‌بندی سلسله ‌مراتبی (Hierarchical clustering) موضوعات هم‌جوار نیز با روش Ward صورت گرفت. یافته‌ها: دو نمودارخوشه‌ای ماحصل سنجش هم‌جواری بین توصیفگرها بود. مقایسه‌ی این دو نمودار نشان داد که بیست توصیفگر از سی و هشت توصیفگر مورد مطالعه، پیوسته در هر دو دوره‌ی زمانی هم‌جواری خود را با یک یا چند توصیفگر دیگر حفظ کرده است. نتیجه‌گیری: می‌توان موضوعات روان‌شناسی ازدواج در زیست پزشکی را به پنج حوزه تقسیم کرد و با مقایسه‌ی دو نمودار خوشه‌ای حاصل شده، تغییر رابطه بین موضوعات هر حوزه با خودش و دیگر حوزه‌ها را بررسی کرد. نتایج این بررسی نشان داد که از روش خوشه‌بندی مدرک- اصطلاح می‌توان به برخی از سؤالات مرجع پاسخ گفت. "

این پژوهش به بررسی نگرش جوانان پنج کلان شهر اصفهان، تبریز، مشهد، اهواز و شیراز به تأسیس مراکز همسرگزینی و نحوه اداره این مؤسسات در سال 1391می پردازد. روش پژوهش، توصیفی است که 1837 نفر از جوانان که ویژگی مشترک آنها زندگی در کلان شهر های یاد شده و تجرد می باشد، از یک جامعه یک میلیون هشتصد و بیست و هفت هزار و پانصد و سی و شش نفری بر اساس جدول نمونه گیری مورگان و کرجسی به صورت خوشه ای چندمرحله ای از مرکز و چهار جهت جغرافیایی این کلان شهرها انتخاب و به پرسشنامه محقق ساخته 55 سؤالی که روایی محتوا و صوری آن به تایید متخصصان رسیده و پایایی آن از طریق آلفای کرونباخ 93% محاسبه شده بود، پاسخ دادند. نتایج پژوهش نشان داد بیش از پنجاه  درصد جوانان نگرش مثبتی به تأسیس این مراکز دارند. نگرش جوانان شهر تبریز مثبت تر از سایر شهرها می باشد. جوانان پسر نگرش مثبت تری به تأسیس مراکز همسرگزینی داشتند. بیش از نیمی از جوانان معتقدند دولت موظف است مراکز همسرگزینی را جهت تسهیل امر ازدواج تأسیس کند. بیشتر جوانان معتقدند مؤسسات همسریابی می توانند در یافتن همسر مناسب کمک کنند و راهنمای خوبی باشند. همچنین، بر این باورند مشکل افرادی که سن ازدواجشان بالا رفته از طریق ایجاد مؤسسات همسرگزینی برطرف می شود. هرچند جوانان نگرش مثبتی به تأسیس مراکز همسرگزینی دارند، اما در عمل کمتر از نیمی از آنها حاضرند جهت انتخاب همسر از طریق مؤسسات همسرگزینی اقدام کنند. بیشتر جوانان در مورد نحوه اداره این مراکز در صورت تأسیس معتقدند بهتر است اداره این مؤسسات دولتی باشد. همچنین بیشتر پاسخگویان معتقدند بهتر است این مؤسسات توسط روان شناسان اداره شوند.  به طور کلی، با توجه به مثبت بودن نگرش بیشتر جوانان به نظر می رسد تاسیس چنین مراکزی به شرط نظارت کامل دولت می تواند با اقبال عمومی جوانان رو به رو شود. پیشنهاد می گردد با توجه به مثبت بودن نگرش جوانان و تمایل به دولتی بودن مراکز همسر گزینی، دولت با استفاده از روان شناسان و مشاوران تایید صلاحیت شده اقدام به تاسیس این مراکز نماید.