علیرضا آخوندی

قرارداد طراحی، تهیه تجهیزات و ساخت(EPC)، یکی از انواع قراردادهای رایج در دنیای امروز است به خصوص هنگامی که بخش دولتی بخواهد از تخصص پیمانکاران خصوصی داخلی و خارجی در طراحی و ساخت پروژه های زیربنایی استفاده کند. در این مقاله، ابتدا به بررسی انواع قراردادهای EPC و بیان ویژگی های هریک پرداخته شده است و لزوم دقت در انتخاب مدل مناسب EPC مورد تاکید قرار گرفته است؛ زیرا نوع مدل انتخابی در شرح وظایف، میزان خطر و مسئولیت طرفین و در نهایت قیمت پیشنهادی از سوی پیمانکاران و میزان نظارت کارفرمایی بر روی عملکرد پیمانکار بسیار تاثیرگذار است. سپس برای هر مدل معیارهایی تعریف شده که کارفرما با دادن امتیاز به هر معیار می تواند مدل مناسب خود را با توجه به راهبردها و سیاست های کلان خود برگزیند. در نهایت نیز این معیارها برای پروژه احداث نیروگاه خورشیدی با نظر خبرگان و متخصصان امتیازدهی شده و مناسب ترین مدل P.EPC پیشنهاد شده است.

انرژی خورشیدی فراوان ترین منبع انرژی تجدیدپذیر دنیاست اما روند توسعه فن آوری های تولید الکتریسیته از این منبع گسترده به نسبت کند بوده است. ویژگی هایی مانند امکان بهره برداری درگستره وسیعی از نقاط کره زمین، سازگاری با محیط زیست، قابلیت تولید در محل مصرف، امکان تامین در نقاط دور افتاده و همچنین طول عمر و قابلیت اعتماد بالا، سهولت در نصب، راه اندازی و بهره برداری تجهیزات مرتبط با آن منجر به هدف گذاری چشمگیر کشورها در این زمینه شده و احتمال جهشی قابل توجه در آینده صنایع و فناوری های برق خورشیدی را افزایش داده است. با توجه به چشم انداز برق خورشیدی سایر کشورها و رشد سرمایه گذاری جهانی در زمینه انرژی های تجدیدپذیر، تعیین برنامه ها و اولویت های ملی و تدوین اسناد مربوطه مانند سند نقشه راه برق خورشیدی برای کشور اجتناب ناپذیر است. لذا در این مقاله با توجه به ضرورت موجود، ابتدا مبانی نظری نقشه راه فناوری، انواع فناوری ها و نیروگاه های تولید برق از انرژی خورشید معرفی شده است. سپس وضع موجود این صنعت و اسناد بالادستی حوزه انرژی های تجدیدپذیر تشریح می شود. در ادامه پیش ران ها، سناریوهای جهانی و آینده های بدیل صنعت برق خورشیدی بیان شده و در انتها نیز یک چارچوب مناسب جهت تدوین سند نقشه راه نیروگاه خورشیدی در ایران همراه با موضوعات کلیدی مرتبط با آن پیشنهاد می گردد.

انرژی خورشید از مهم ترین انواع انرژی های نو و تجدیدپذیر است که چنانچه جایگزین سوخت های فسیلی شود، می تواند به نگرانی های موجود درباره پایان پذیری و نیز آلودگی های زیست محیطی ناشی از حامل های انرژی فسیلی و نوسان قیمت ها و بحران های انرژی خاتمه دهد. به علاوه در عصر اقتصادهای دانش بنیان موفقیت دولت ها  و توسعه کشورها در گرو بهره گیری و جذب دانش و فناوری روز است. بنابراین در این مقاله با توجه به الگوی SWOT، که روشی منطقی، عینی و سامانمند برای اتخاذ تصمیمات بزرگ است، راهبردهایی ملی برای احداث نیروگاه خورشیدی، که از فناوری های نوین و موثر در توسعه پایدار جوامع است، تدوین شده است. پس از شناسایی و طبقه بندی عوامل موثر اقتصادی، سیاسی، امنیتی و حاکمیتی، اجتماعی و فرهنگی، علمی و فناوری و زیست محیطی، ضعف یا قوت و فرصت یا تهدید بودن هریک مورد بررسی قرار گرفته است. استفاده حداکثری از ظرفیت دانشگاه ها و مراکز پژوهشی داخل کشور، بومی سازی اغلب تجهیزات نیروگاه خورشیدی و واگذاری خدمات به بخش خصوصی در عرصه های مختلف از اهم راهبرد های پیشنهاد شده است.

یکی از عوامل بسیار مهم در رقابت‌پذیری شرکت‌ها، تعیین بهترین مکان برای احداث و راه‌اندازی آنها است. تا کنون انواع مختلفی از مدل‌های مکان‌یابی مراکز صنعتی توسط محققان ارایه شده که در آنها از شاخص‌هایی مانند زمان، هزینه، حمل و نقل، بازار به عنوان معیارهای اصلی تصمیم‌گیری استفاده شده است. در این مقاله، یک چارچوب مناسب برای مکان‌یابی مراکز صنعتی در سطح ملی ارایه می‌گردد. در این چارچوب از انواع روش‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره استفاده شده است. این چارچوب برای مکان‌یابی کارخانه آلومینیوم توسعه داده شده است. معیارهای تصمیم‌گیری نیز بر اساس نیازمندی‌های کارخانه موردنظر، نظرات خبرگان و مدیران، ملاحظات مسایل مکان‌یابی و سیاست‌های خاص مکان‌یابی صنایع در کشور؛ تعریف گردیده است. ما اعتقاد داریم چارچوب ارایه شده رویکردی مناسب جهت حل مسایل مکان‌یابی در کشور می‌باشد.