کوروش لطفی

شهر اهواز به دلیل واقع شدن در یک موقعیت خاص جغرافیایی، شرایط توپوگرافی و سامانه های جوی موثر بر منطقه شرایط زیست اقلیمی ویژه ای را به خود اختصاص داده است. به طوری که گرمای شدید مشکلات عدیده ای را برای ساکنین این شهر ایجاد می کند، لذا لزوم بررسی شرایط اقلیمی در رابطه با طراحی جهت استقرار ساختمان تلاشی برای کاستن مشکلات مربوطه است. در این رابطه با استفاده از داده های هواشناسی سینوپتیک وضعیت زیست اقلیمی شهر اهواز مورد بررسی قرار گرفت و نتایج زیر حاصل شد: بر اساس شاخص نیاز حرارتی ساختمانی مشخص گردید صفر درصد از مواقع کل سال در اهواز نیاز به گرمایش مکانیکی داریم و تنها 20.3 درصد از سال امکان بهره گیری از تابش آفتاب حاصل می شود. حدود 10.4 از مواقع نیز آسایش در فضاهای بسته وجود دارد و تنها 28.4 درصد از مواقع سال در ساختمان آسایش کامل را دارد و همچنین امکان بهره گیری از مصالح سنگین ساختمانی 40.9 درصد از کل سال است. به منظور بهره گیری بهینه از شرایط اقلیمی در ساختمان، موقعیت انواع مختلف ساختمان بر روی دیاگرام مسیر حرکت خورشید بر اساس عرض جغرافیایی اهواز ترسیم و مشخص شد در اهواز جهت استقرار بهینه ساختمان جهت شمال شرقی با کشیدگی در راستای شمالی-جنوبی می باشد.

بام سبز، باغ بام و یااجرای فضای سبز بر روی پشت بام ساختمان هاست به عبارت دیگراستفاده از پوشش گیاهی بر روی سقف ساختمان هاکه معمولا بام های سبز شهرت دارند به عنوان جایگزینی برای سقف های معمولی که منافع اقتصادی، زیست محیطی و فنی بسیاری به همراه دارند. از مناسب ترین راه ها برای مقابله با پدیده گرم شدن زمین، کاهش تولید دی اکسیدکربن و افزایش اکسیژن می باشد که این امر می تواند با افزایش سطح فضای سبز در شهرها اتفاق بیافتد. یکی از راه های افزایش فضای سبز شهری استفاده از تکنولوژی بام ها ونمای سبز شهری است. این تحقیق از نوع کاربردی است. روش تحقیق تحلیلی، توصیفی، و آماری است. در این مقاله ابتدابه معرفی بام و نمای سبز و نحوه ی تاثیرگذاری فضای سبز بر اقلیم شهری و نقش بام سبز در پایداری معماری شهرسازی و نقش واهمیت بام سبز در زندگی شهری پرداخته می شود و سپس مزایا و معایب استفاده ازاین سیستم ها در محیط شهری بررسی می شود، در انتها به منظور این امر که شهرهای کوچک پتانسیل استفاده از این سیستم ها را در راستای حل پاره ای از مشکلاتشان دارند به بررسی محدوده ای از شهر اهواز به منظور تاثیر بام سبز بر کاربری های شهری دارد پرداخته می شود. نتایج بدست آمده نشان می دهدکه به طورکلی از (36) هکتار کل مساحت محدوده 13 هکتار (حدود 36. 54 درصد)به کاربری های عمومی دولتی اختصاص دارد، که قابلیت احداث بام سبز را داردکه این مقدار تنها با احتساب فضای بام کاربری های عمومی دولتی می باشد و در صورتی که بناهای مسکونی نیز این سیستم را اجرا کنند تحول بزرگی در مساحت فضای سبز محدوده و به تبع آن افزایش کیفیت محیط شهری بوجود می آید. سبزکردن بام ها در محله امانیه می تواند تاثیر زیادی در جلوگیری از انتشار گردوخاک و آلاینده ها و کاهش درجه حرارت و تلطیف هواداشته باشد و میکرو کلیمای شهر توسط بام های سبزبه علت عمل تعرق از سطح گیاهان خنک ومطبوع می شود.

قرن بیستم باید قرن شهری شدن دانست چنانچه توسعه ی شهرنشینی در قرن حاضر هم چنان به صورت ناپایدار همراه تغییر و تحولاتی است به واسطه ی ماهیت درونی خودشان و تحولات ایجاد شده در عرصه های مختلف جامعه با متغییرهای بسیاری در گیر است .برای هدایت روند توسعه ی شهرها به گونه ای پایدار ، باید با بررسی نظام یافته و سیستماتیک ، اندرکنش میان این متغییرها را شناخت و به درستی تحلیل نمود از آنجایی که جوامع شهری، با توجه به شرایط کنونی برای نیل به برنامه ریزی راهبردی سعی در تحقق ابعاد توسعه ی پایدار است و بستر سازی مناسب برای تغییر سمت و سوی برنامه ریزی به اهدف توسعه ی پایدار باشد روش تحقیق در مقاله ی حاضر با رویکرد توصیفی – تحلیلی است و مراجعه به منابع معتبر کتابخانه ای و الکترونیکی و تحقیقات میدانی داده ها گرد آوری شد . توسعه ی پایدار به عنوان« متغییر مستقل» و شاخص های زیست محیطی ، اقتصادی ، اجتماعی«متغییر وابسته» مد نظر بوده است. با روش برنامه ریزی استراتژیک کمی( ابزاری برای تحلیل سیستماتیک محیط داخلی و خارجی ) و در قالب تکنیک سوات مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است . نتایج تحقیق نشان می دهد : شهر اهواز به منظور تحقق توسعه ی پایدار در آن بوسیله عوامل خارجی در بن بست بوده و در واقع می توان بیان داشت ، باید با بستر سازی مناسب توسعه ی پایدار را در شهر اهواز با تصویب قوانین لازم تحقق یابد با برنامه ریزی مناسب و گسترش سرمایه گذاری در زمینه های اشتغال و آموزش، افزایش کیفیت زیستی و بصری موجبات تقویت عوامل خارجی می شود و با آموزش های شهروندی و تبلیغات در جهت مشارکت برای بهسازی و نوسازی بافت های ناپایدار و ناکارآمد موجبات تقویت عوامل داخلی شد

سکونت گاه های غیر رسمی حاصل شهرنشینی سریع و مشکلات اقتصادی کشورها و بخصوص کشورهای در حال توسعه می باشد. کشور ایران نیز پس از اصلاحات ارضی با این پدیده آشنا گردید. رشد چنین سکونت گاه هایی مشکلات زیادی در ابعاد اقتصادی– اجتماعی و کالبدی در کلان شهر ها به همراه داشته است. وقوع جنگ تحمیلی به رشد چنین سکونت گاه هایی در شهر اهواز افزود و بدنبال آن بازسازی مناطق جنگ زده استان فرصت پرداختن به این پدیده نابهنجار شهری را از مسئولین سلب نمود. هدف این مقاله شناسایی علل شکل گیری سکونت گاه های غیر رسمی در کلان شهر اهواز و ارائه راه کارهای لازم می باشد. نتایج نشان می دهد که مهمترین علت شکل گیری این سکونت گاه ها در شهر اهواز، مهاجرت شهر به شهر ناشی از شرایط جنگی منطقه و شرایط اقتصادی شهرهای استان بوده  و مهمترین انگیزه مهاجرت، انگیزه اقتصادی است. در همین راستا، ارزانی مسکن و زمین و نزدیکی به بستگان از مهمترین دلایل اسکان در محل سکونت فعلی ذکر شده است. در پایان مقاله راهکارهای لازم برای به حداقل رساندن برخی از نارسایی ها و مشکلات این سکونت گاه ها پیشنهاد گردیده است.