مجتبی خوارزمی

شواهد و مدارک نشان می دهد تا پیش از دوره صفوی، ساختار فضایی شهر کرمان بر سه عنصر مسجد جامع مظفری، کهندژ و بازار کوچک استوار بود، اما در دوره صفوی این ساختار دگرگون شد. بررسی متون و آثار موجود نشانگر تحوّلات قابل توجه در دوره صفوی در ساختارهای شهری کرمان است. پرسش های این پژوهش این است که ویژگی های تاریخی معرّف ساختار کالبدی-فضایی و تغییرات فضاهای ارتباطی شهر کرمان در دوره صفوی بر چه مبنایی بوده است؟ آیا شهر کرمان بر اساس الگوی شهرسازی اصفهان در دوره صفوی ساخته شده است؟ فرضیاتی که در ارتباط با این پرسش ها قابل طرح است، ساخت میدان گنجعلی خان در روند گسترش و تحوّلات بعدی شهری کرمان، به ویژه در زمان قاجار تأثیر چشمگیری داشت. با ساخت میدان، محلّه هایی در نزدیک میدان و اصولاً در شمال آن، بازسازی و محلّه های جدیدی هم احداث شد. در همین راستا در زمان شاه عباس دوم نیز در جنوب شهر در فاصله بین کهندژ و مجموعه گنجعلی خان، بازاری ساخته شد. هدف نوشتار حاضر مطالعه تغییر و تحوّلات و ارتباط ساختارهای شهری کرمان در دوره صفویه است. نتایج این تحقیق نشان داد که در دوره صفوی، حاکمان محلّی نقش مهمّی در تغییر ساختارهای شهری داشتند و جهت توسعه شهر از جنوبی-شمالی، به غربی- شرقی تغییر یافت؛ همچنین میدان، نقش ساختار اصلی شهر کرمان را داشته و بیشتر تغییر و تحوّلات پس از دوره صفوی بر پایه این عنصر مهم شهری صورت گرفته است.

امروزه زنان معمار با آنکه بخش کثیری از جامعه معماری ایران را تشکیل می دهند، اما در حوزه های پژوهشی، آموزشی، اجرایی و حرفه ای، اقتدار لازم را ندارند و سهم شایسته ای در عرصه های مدیریتی به دست نیاورده اند. مدیران و کارفرمایان به علل مختلف از جمله داشتن مسئولیت هاى خانوادگى بیشتر، قدرت بدنى کمتر و اعتقاد به ناتوانى در نظارت و سرپرستى، زنان را براى حضور در کارگاه ها و امور اجرایى نامناسب مى دانند و در شرایط یکسان، جنسیت مرد را براى این گونه امور ترجیح مى دهند که این مسئله زنان را به سمت فعالیت های دفترى محدود می نمایند. در این نوشتار، ضمن مطالعاتی در باب وضعیت کنونی زنان معمار در ایران و جهان، موانع پیش روی آنان در شرایط گوناگون را شناسایی و با کشف این موانع، راهکار های مناسبی بر حسب شرایط و امکانات بالقوه و بالفعل برای توسعه این فرایند انتخاب می شود. محدودیت ها و موانع ایجاد شده بر سر راه فعالیت های آنان جمع بندی و در سه بخش اصلی بررسی و درباره بحث می شود: 1. فردی، 2. سازمانی و 3. موانع اجتماعی.