ابراهیم باقی

اوراق بهادار اسلامی مبتنی بر شریعت یا همان ابزارهای مالی اسلامی صکوک، می تواند نقش بسیار مهمی در توسعه اقتصادی کشورهای اسلامی ایفا کند. در چند سال گذشته تلاش های بسیاری برای توسعه بازار سرمایه اسلامی در ایران صورت گرفته اما توسعه بیشتر و جذب منابع داخلی و حتی خارجی نیازمند توجه بیش از پیش دولت، نظام مالی و همه ارکان و نهادهای دخیل در این حوزه است. اگر سیاستگذاران بخواهند این ابزار مالی را برای جذب سرمایه سرمایه گذاران و هدایت آنها به سوی تولید و خدمات توسعه و ترویج کنند، نیازمند شناخت عوامل موثر در رونق سرمایه گذاری بر روی صکوک هستند. بنابراین مساله اصلی پژوهش حاضر این است که اولا عوامل موثر در رونق سرمایه گذاری بر روی صکوک چه شاخص هایی است و دوما کدام یک از شاخص های مورد مطالعه بیشترین نقش را در رونق سرمایه گذاری این اوراق ایفا می کند. پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی انجام شده است که با استفاده از مرور ادبیات پژوهش و انجام مصاحبه با خبرگان این حوزه در ایران به کدگذاری و شناسایی عوامل رونق و توسعه صکوک می پردازد. در ادامه ضمن تایید 13 عامل موثر شناسایی شده، با استفاده از تکنیک فرایند تحلیل شبکه ای به رتبه بندی این عوامل پرداخته شد. نتایج نشان داد زیر معیار "اشراف کامل متخصصین مالی به حوزه مالی اسلامی در جهت پیشرفت صکوک" که متعلق به معیار اسلامی می باشد با وزن 0.583 دارای بیشترین اهمیت در میان زیر معیارهای موثر بر گسترش سرمایه گذاری صکوک می باشد. همچنین یافته های تحقیق نشان داد در رتبه دوم زیر معیار "اجرای دقیق و ملموس قوانین شرعی و مالی اسلامی در خصوص صکوک" که از معیارهای اجرایی می باشد با وزن 0.536دارای بیشترین اهمیت می باشند.

حداکثر سازی سود به همراه حداقل کردن ریسک هدفی است که همواره مؤسسات مالی و اعتباری به دنبال تحقق آن هستند. دراین تحقیق که در چارچوب تسهیلات اعطایی یکی از بانک های تجاری ایران طی سال های 1388 الی1390 انجام گردیده به بررسی نرخ بهره مؤثر، نرخ نکول تسهیلات اعطایی در قالب عقود اسلامی دربخش های مختلف و سبد بهینه تسهیلات پرداخته شده است. بنابراین با استفاده از الگوریتم ژنتیک چند هدفه پرتفوی بهینه تسهیلات اعطایی تعیین شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که پرتفوی بهینه تسهیلات که توسط الگوریتم ژنتیک چند هدفه بدست آمده است متفاوت از پرتفوی فعلی بانک است و پوشش دهنده محدودیت های و سیاست های مختلف حاکم بر اعطای تسهیلات است. همچنین نرخ بهره مؤثر و درجه کارایی تسهیلات مبتنی بر مدل بالاتر از نرخ بهره مؤثر و درجه کارایی سبد فعلی تسهیلات است.