سعید شیبانى

انّ ابا تمام یُعْرَفُ بأنّه مثقف ثقافهً واسعهً عمیقه، فقد نوّه بذلک کل من تحدث عنه من القدماء ووصفوه بأنه عالم وانه کان یتصل بکل ثقافات عصره المعروفه: العربیه والاسلامیه والفارسیه والیونانیه. وشعره عمل عقلی یستمد مادّته من العاطفه کما یستمدّها من العقل وأن الشعر موجه للطبقه المثقفه الواسعه الاطلاع من الناس. والغموض ظاهره قدیمه فی الشعر العربی بل هی فی الشعر بعامه. الغموض یمکن أن یغطی کل شیء ذی اهمیه ادبیه، هذا الغموض ناتج عن المجاز والاستعاره و.. ویمکن أن یتضمن اجتماع معنیین او اکثر فی معنی واحد یکون الشاعر قد قصده. ویمکن ان یتولد من اتّحاد عده معان بغرض توضیح حاله ذهنیه خفیه او معقده او حاله ذهنیه غیر ناضجه ومتکامله فی ذهن المؤلف. یمکن ان یکون فی قراءه القاریء فیذهب إلى عده دلالات فی تفسیراته لما یقرأ. اکثر الاحیان اسباب الغموض فی شعر ابی تمام تعود إلى قصور القارئ نفسه کالعجز عن مواکتبه للتطور فی بنیه القصیده الفنیّه.

ابن هانى همچون بسیارى از شاعران بزرگ ضمن حفظ اشعار و اخبار عرب، از آیات قرآن کریم تأثیر پذیرفته و در اشعار خود بدانها، استناد نموده و حقانیت اهل البیت (ع) و مظلومیت آنان را یادآور شده است. گفتنى است او شاعرى بود دربارى و مداح خلیفه هایى چون المعزلدین الله و بسان دیگر شاعران، مدیحه بیشترین قسمت دیوان او را به خود اختصاص داده است. او از زاویه اى به مدیحه نگریسته است که شاید دیدگاه شاعران دیگر به مدیحه بدین گونه نباشد. او با توصیف جنگها و مدح ممدوحان خود، در حقیقت، مناقب و فضایل اهل البیت (ع) را به گونه اى شیوا، زیبا و دلنشین با ابیاتى پرمغز وگوش نوأز و به دور از ابهام و تعقید براى مخاطبان خود در هر عصر و زمان به تصویرکشیده است. در این مقاله سعى شده است ضمن بیان شمه اى از زندگینامه شاعر، دیدگاه ادیبان در مورد وى، اغراض شعرى او، آیات به کار رفته در اشعار او و اعتقاد قلبیش به اهل البیت (ع) به تصویرکشیده شود.