علی اصغر آل شیخ

ظهور اینترنت و سهولت دسترسی به اطلاعات موجود آن سبب گردیده تا اکثر سازمان های دولتی و خصوصی اطلاعات خود را در این شبکه قرار دهند. بیش از 70% اطلاعات موجود، داده‌های جغرافیایی می‌باشند که ارائه این اطلاعات جغرافیایی بر روی اینترنت مستلزم توسعه معماری و نرم افزارهای خاص همچون خادم های نقشه ای گردیده است. در توسعه این سسیتم‌های اطلاعاتی طراح امکان بهره جستن از انواع معماری‌ها، نرم افزارها و فرمت ها را دارد؛ ولی انتخاب مناسب ترین حالت که جواب گوی اهداف سیستم اطلاعات جغرافیایی تحت اینترنت (Web GIS) باشد، مستلزم اطلاع از نکات تکنیکی Web GIS و مزایا و معایب هر کدام از متدها در یک پروژه خاص است. در این تحقیق ابتدا تکنولوژی سیستم اطلاعات جغرافیایی تحت اینترنت از نظر معماری، نقشه‌های اینترنتی، و نرم افزارهای متداول آن مورد بحث قرار گرفته وسپس مراحل توسعه یک Web GIS موفق آورده شده و در انتها روند استفاده از این دستاوردها در طراحی پروژه Web GIS راه های کشور شرح داده شده است.

پراکنش نامناسب زمانی و مکانی بارش در مناطق خشک و نیمه خشک، علاوه بر ایجاد سیلاب های مخرب موجب هدر رفتن رواناب سطحی می شود. از این رو مهار رواناب سطحی و بهره برداری مناسب از آن می تواند راهکار مناسبی برای جلوگیری از هدر رفت آب باشد. تعیین عرصه های مناسب برای استفاده بهینه از سیلاب یکی از مهمترین عوامل تعیین کننده موفقیت طرح های پخش سیلاب می باشد. از سوی دیگر تعیین مکان های مناسب با استفاده از روش های سنتی و متداول بسیار دشوار بوده و اکثرا باعث بروز خطا می شود. سیستم اطلاعات جغرافیایی به همراه ابزارها و تکنیک های آن توانایی آن را دارد که تلفیق لایه های مختلف اطلاعاتی در قالب مدل های مختلف و در حداقل زمان ممکنه در مکان یابی عرصه های مناسب پخش سیلاب مورد استفاده قرار گیرد. مکان مورد مطالعه این تحقیق در حوزه آبخیز سمل از بزرگ حوضه آبخیز اهرم بوشهر و با وسعت 31571.7 هکتار قرار گرفته است. هدف از این مقاله تعیین مکان های مناسب پخش سیلاب با استفاده از نقشه های شیب، قابلیت اراضی، نفوذپذیری سطحی، واحدهای کواترنر و ضخامت آبرفت می باشد که در محیط GIS صورت پذیرفته است. نقشه کاربری اراضی از داده های ماهواره لندست TM (سال 1991)، عکس های هوائی و مطالعات میدانی استخراج شده اند. سپس به لایه های اطلاعاتی با توجه به میزان اهمیت هر یک در مکان یابی وزن خاصی داده شد و با تلفیق لایه ها در قالب مدل های منطق بولین، شاخص هم پوشانی نقشه ها، منطق فازی و مقایسه با عرصه های کنترلی (عرصه های اجرا شده توسط وزارت جهاد کشاورزی) نقشه مکان های مناسب پخش در هر مدل به دست آمد. نتیجه تحقیق نشان می دهد که اپراتورهای 0.1= گاما، 0.2= گاما و Product از مدل منطق فازی بیشترین هم پوشانی را با عرصه های کنترلی داشته و بهترین مدل تلفیق برای تعیین مکان های مناسب پخش سیلاب در منطقه مورد استفاده می باشند.