امیرعباس امیرشکاری

ناکامی جریان اصلی دانشوری حقوق در پایان خوش بینی عصر ویکتوریا و آغاز جنگ جهانی اول، بنیادهای تاریخی مطالعات حقوقی انتقادی را بنیان نهاد. یکی از مشخصات مطالعات حقوقی انتقادی که تا اندازه ای نتیجه توسعه واقع گروی حقوقی در ایالات متحده آمریکاست، گشودن حکمت حقوق بر سایر رشته ها و رد این اندیشه است که حکمت حقوق صرفاً بحث فلسفی مفهوم حقوق است. مطالعات حقوقی انتقادی، رویکرد جریان اصلی بر بنیاد اعتقاد به کمال، خودسامانی و منطقی بودن حقوق را مورد تردید قرار می دهد و در نهایت رد می کند و نشان می دهد که پیروزی های جریان سنتی حقوق پیروزی های مبهم اند. مطالعات حقوقی انتقادی، با پذیرش خطر شک ورزی و پیش بردن آرمان هایش از طریق شک ورزی، شرایطی را برای جهان اجتماعی فراهم ساخته است که جهان اجتماعی، ابزار بازنگری مداوم خویش را همواره در دسترس داشته باشد.

رویکردی که توسط کسکنیمی، به ویژه در کتاب از مدافعه تا آرمانشهراستفاده شده، «تحلیل قهقرایی» است. این رویکرد می تواند «ساختارشکن» نیز نامیده شود. کسکنیمی، دستگاه مفهومی فنیِ ساختارگرایی، نشانه شناسی یا ساختارشکنی را استفاده نمی کند. وی، در این جا، نگرش خود را بر بنیاد مفهوم موسع دستگاه های مزبور قرار داده است تا فقط، بر ویژگی کل نگرانه، صورتگرا و انتقادی اندیشه اش، تأکید کند. برای وی، توضیح استدلال های حقوقی بین المللی، آفراه ها (دکترین) و «مکاتب»، نوعی «گفتار» است که به عقب، به مجموعه ای مبنایی (زیربنایی) از فروض اشاره می کنند که می توانند به عنوان «زبان»، یا «ژرف ساختار» حقوق، تصریح شوند. ساختارشکنیِ استدلال حقوقیِ بین المللی، به گونه ای غیرقابل اجتناب، آن استدلال را به آن «مجموعه قوانینِ» از نظر تاریخی مشروط، یا «طرح مفهومی»، مربوط می کند. به گونه ای که روشن می کند که مجموعه قوانین پنهان، متضمن «ظرفیت انتقادی» است.

در این مقاله، تلاش شده تا نقش اندیشه های مائو بر جنبش دهقانی چین ـ که بعدها به گونه ای سازمان یافته در قالب تعاونی ها و کمون ها جلوه گر شد ـ بیان شود. از این رو، در کنار ارزیابی رویکرد مارکسیست ـ لنینیستی مائو، عملکرد 27 ساله وی و تأثیرش بر جنبش دهقانی چین بررسی شده است. در ادامه، پس از توضیح زمینه تاریخی تکوین حزب کمونیست چین و فعالیت های آن و نیز شکل گیری جمهوری خلق چین تحلیل مائو از طبقات موجود در جامعه چین، مفهوم کنش، بحث تضاد دیالکتیکی و اهمیت جنبش دهقانی ارائه گردیده است. نویسنده همچنین اقدامات مائو، از جمله اصلاحات ارضی، تعاونی کردن کشاورزی، جنبش تعاون در صنایع دستی و صنایع سنگین، انقلاب فرهنگی، بازسازی ارتش ، کنفوسیوس زدایی و نیز نزدیکی به اروپا و ایالات متحده را توضیح داده است. او اندیشه های مائو را ملهم از اندیشه های آرمان گرایانه و اتوپیایی، و حکومت او را مبتنی بر یک ایدئولوژی فراگیر، حزب واحد و پلیس مخفی گسترده دانسته و پیامدهای آن را ارزیابی کرده است.

در این مقاله، نویسنده همراه با بررسی شرایط اقتصادی ـ اجتماعی آلمان، از آغاز قرن 19 تا ظهور رایش دوم، تشریح نقش هگل در تکوین جنبش های پرولتاریایی، سوسیالیسم تخیلی، و پرولتاریای صنعتی در آلمان را نیز مورد توجه قرار داده است. از همین منظر، دیدگاه های رابرت اوئن (در انگلستان)، سن سیمون و فوریه (در فرانسه) و نیز سوسیالیست های تخیلی آلمان (بوشنر، وایتلینگ، باکونین و رودبرتوس) تبیین گردیده و به تأثیر اندیشه های مارکس و انگلس در جنبش های کارگری آلمان و تأثیر اندیشه های فردینالد لاسال بر تکوین پرولتاریای صنعتی آلمان اشاره شده است.. در پایان مقاله، نقش جنبش های فکری قرن 19 در تکوین جنبش های کارگری، دهقانی، دانشجویی و سیاسی و نیز گسترش تأمین اجتماعی، مورد ارزیابی قرار گرفته است.