مهدی اشراقی

دوسونشان (آمبیگرام) یک معمانویسی و یک سخن واژگون است که مخاطب را با ابهام روبرو می کند و یک پیچ وتاپ پنهان به نشانه نوشته می دهد. در واقع، دوسونشان روش نشانه نوشته ای است که در جهات و زوایای مختلف به معانی مشابه یا مختلف دیده و خوانده می شود. یک ساختار تایپوگرافی است که زمانی که آن را می چرخانیم یک کلمه ی کاملا متفاوت بوجود می آید. تقارن خاص در طراحی دوسونشان ها و فریب چشمی که آن ها در نگاه نخست در بیننده بوجود می آورند، بسیار خیره کننده و اثرگذار است. بر این مبنا، هدف پژوهش حاضر مطالعه و معرفی دوسونشان به عنوان روشی متفاوت با رویکردی خلاقانه از طراحی نشانه نوشته و بررسی و قابلیت اجرای این روش در حروف الفبای فارسی است. نیکیتا پروخروف طراح گرافیک اهل روسیه است که به طراحی روش دوسونشان در طراحی نشانه و در دنیای طراحی امروزی توجه بیش تری نشان داده و به تاثیر و جذابیت آن برای مخاطب پرداخته است. روش تحقیق به کار رفته در این پژوهش، توصیفی _ تحلیلی با استفاده از منابع کتابخانه ای و اینترنتی است. نتایج پژوهش حاضر بیان گر آن است که این روش طراحی نشانه می تواند در ایران بیش تر مورد توجه و طراحی قرار گیرد، چون حروف الفبای فارسی این قابلیت را دارند که مانند حروف لاتین به صورت دوسونشان طراحی و در تبلیغات گرافیک دیده شوند.

مقاله پیش رو، به بررسی شگردهای خلاقانه ای که یک طراح گرافیک - در مراحل مختلف طراحی تبلیغ- می تواند برای خلق آگهی تجاری تبلیغاتی به کار برد تا پیام (هدف) تبلیغ، کامل تر، مؤثرتر و مقبول تر در مخاطب (خریدار) اثر کرده و هدف کلی آگهی که همان فروش بیشتر محصول یا خدمات است محقق شود، می پردازد. از آنجا که نقش آگهی قاعدتاً این است که در دنیای تجارت، خریدار و فروشنده را به هم نزدیک کند، لذا طراحی گویا و کامل یک آگهی تبلیغاتی بدون رعایت شگردهای فنی و هنرمندانه، میسر نیست؛ طراحی که به صورت فرآیندی مشخص بعد از تبیین هدف تبلیغاتی و بودجه بندی، به جمع آوری اطلاعات لازم از مخاطبین و محصول پرداخته و شروع به ایده پردازی در مورد چگونگی به کار بردن جاذبه ها و تکنیک های تبلیغ می کند و در آخر، رسانه مورد نظر برای آگهی تعیین شده و عناصر تبلیغ با رعایت اصول زیبایی شناسی، در رسانه مورد نظر صفحه آرایی می شوند و مسأله این جا است که طراح چگونه جاذبه ها و تکنیک ها را در طراحی تبلیغ به کار برد و آن را با معیارهای زیباشناسی یک رسانه، متناسب و آماده کند؟روش تحقیق این پژوهش، توصیفی- تحلیلی بوده که با استفاده از دو شیوه کتابخانه ای و مشاهده ای انجام شده است. در روند تحقیق مشاهده ای، یک اثر از دهه معاصر در حوزه طراحی آگهی های تبلیغاتی محیطی از میان آثار طراحان ایرانی و خارجی، مورد بررسی قرار گرفت و چگونگی استفاده از شگردهای تبلیغاتی آن بررسی شد. نتیجه این پژوهش نشان می دهد که طراح تبلیغات در طراحی آگهی تجاری با انتخاب شگردهای مناسب تبلیغ و رعایت موارد ذکرشده در هر مرحله از مراحل طراحی تبلیغات - تبیین هدف، بودجه بندی، جمع آوری اطلاعات مخاطب و محصول، ایده پردازی، انتخاب رسانه تا طرح بندی فنی و هنری آگهی- در درجه اول می تواند به تبلیغ خود مطمئن باشد؛ چرا که تبلیغ ساخته شده، تبلیغی علمی بوده و در درجه دوم، از اثربخشی تبلیغ خود بر روی مخاطب مورد نظر مطمئن باشد.

حرم امام رضا (ع) که مهم ترین جاذبه گردشگری مذهبی در ایران به شمار می آید، بیش از ده قرن سابقه تاریخی دارد که در زمان حیات حکومت های اسلامی به تزئینات گوناگون آراسته شده است و هر بخش آن گویای هنر معماری دوران خاصی از تاریخ هنر اسلامی است. شخصیت ها و بزرگان در هر عصر به نوسازی و توسعه این مکان مقدس پرداخته اند، ازجمله الله وردیخان، جنگجوی دلیر و فرمانده نظامی عصر صفویه که توجه خاصی به معماری این دوران داشته و برای اعتلای فرهنگ و تمدن ایران اقدامات فراوانی انجام داده است که با نگاهی به آثار برجای مانده از وی در اصفهان (سی و سه پل)، شیراز (مدرسه خان) و مشهد (گنبد الله وردیخان) به این امر می توان تأکید نمود. این بنای باشکوه، از زیباترین ابنیه حرم مطهر است که آرتور پوپ در کتاب معماری ایران، آن را کامل ترین قسمت مرقد امام رضا (ع) می داند. کاشی های معرق این رواق مزین به کتیبه ها، نقوش حیوانی، گیاهی و هندسی است. بسیاری از این نقوش دربردارنده مفهومی هستند که جایگاهی خاص در فرهنگ و ادبیات این مرزوبوم دارند. در این راستا، پژوهش حاضر به روش آمار توصیفی و تحلیل محتوا، بر اساس مشاهدات میدانی و داده های کتابخانه ای انجام شده است که از میان 487 نقش موجود 9 گونه حیوانی که هرکدام دنیایی مملو از راز و رمز است، بیشترین رقم متعلق به نقش پرنده (مرغ) است و پس ازآن به ترتیب قرقاول، طوطی، طاووس، مرغابی، اژدها، سیمرغ، آهو و مرغ بسم الله قرار دارند.