پیمان وهاب ‌‌پور

توئیتر یکی از رسانه های شبکه اجتماعی است که امکان تعامل گسترده در عرصهٔ جهانی را برای ما فراهم می کند. این رسانه در یک دهه اخیر مورد توجه سیاستمداران و به ویژه دیپلمات ها قرار گرفته و محفلی برای انعکاس اولویت ها، ارزش ها و ایده های آنان شده است. استفاده از این زیرساخت نوع جدیدی از دیپلماسی را با عنوان «توئیپلماسی» به وجود آورده و بیش از 92 درصد از کشورهای عضو سازمان ملل در این رسانه، حساب کاربری دارند و هویت خود و کشورشان را نمایندگی می کنند. در ایران نیز سیاستمداران و دیپلمات ها از این قافله عقب نمانده اند و حضور فعالی دارند. این مقاله در تلاش است با استفاده از نظریه امنیت هستی شناختی به بررسی چگونگی بازنمایی هویت و هنجارهای سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در توئیتر نماید. پرسش اصلی این است که سیاستمدار ایرانی خود را چگونه و با چه روایتی در شبکه اجتماعی توئیتر عرضه می کند؟ بر این اساس محورهای ذیل به عنوان روایت ایرانی از سیاست خارجی ایران جمع بندی می شوند: 1. ایران؛ امنیت ساز منطقه 2. ایران؛ دولت توسعه گرای اقتصادی 3. ایران؛ پایبند به تعهدات بین المللی و 4. ایران مستقل. مهم ترین ناامن کننده روایت ایرانی از سیاست خارجی نیز ایالات متحده آمریکا به نمایندگی توئیتر دونالد ترامپ و نیز رژیم صهیونیستی شناسایی شده که کنشگران سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران تلاش می کنند در مقابل آن هویت امن و معتبر خویش را بازسازی کرده و قوام بخشند.

وضعیت «آنارشیک» گونه فضای سایبر، تأثیرات عمیقی روی منافع و امنیت ملی کشورها می گذارد. بازیگران ناشناس متعددی روزانه منافع و زیرساخت های حیاتی دیگر بازیگران را تهدید می کنند. دولت ها باید راهی برای کاستن از آسیب های این فضا بیابند و استراتژی بازدارندگی می تواند در این زمینه به کار آید. مقاله حاضر به بررسی این موضوع می پردازد که آیا استراتژی بازدارندگی در فضای سایبر کارآمدی دارد؟ و شرایط این کارآمدی کدام ها هستند؟ یافته های این پژوهش نشان می دهد که هرچند استراتژی بازدارندگی نمی تواند همانند دوران جنگ سرد در فضای مجازی نیز کارآیی داشته باشد اما پتانسیل زیادی برای محافظت از منافع و امنیت ملی کشورها دارد. سه مولفه اساسی برای کارآمدی این استراتژی نیز شناسایی شدند که عبارتند از قدرت دفاعی زیاد، قابلیت شناسایی مهاجم و توانمندی انجام اقدامات تلافی جویانه سخت. «شناسایی» مولفه کلیدی و اساسی نظریه بازدارندگی در حوزه سایبری هست. چرا که شناسایی موفق، متضمن موثر و مفید بودن اقدامات تلافی جویانه است و باعث می شود که تهدیدات واقعی از بین بروند. همچنین یافته های این مقاله نشان می دهند که استراتژی بازدارندگی بدون اقدامات تلافی جویانه، موفق نخواهد بود. در نبود اقدامات تلافی جویانه، مهاجمان بالقوه هم انگیزه ای برای خودداری از حمله ندارند.