محمود یزدان فام

با ارجاع پرونده هسته ی یران به شوری امنیت سازمان ملل، جمهوری اسلامی یران با گزینه اعمال مجازات هی بین المللی روبرو است. ین مجازات ها ممکن است به صورت تحریم هی اقتصادی، قطع روابط و مناسبات دیپلماتیک و اقدام نظامی به شکل محدود و موردی یا گسترده و فراگیر بروز یابند. در صورت بروز هر کدام از ین شقوق، امنیت ملی جمهوری اسلامی یران می تواند تحت تأثیر آنها قرار گیرد. جمهوری اسلامی یران نیز در موضوع پرونده هسته ی منافع، اهداف و گزینه هی گوناگونی دارد و با پی گیری آنها ممکن است با مسیل، هزینه ها و دستاوردهی متفاوتی روبرو شود. ویژگی هی سیاسی، اقتصادی و اجتماعی یران و سیاست و خط مشی هی آن در پی گیری موضوع هسته ی از یک سو و منافع، سیاست ها و اراده کشورهی مؤثر در موضوع پرونده هسته ی یران از سوی دیگر، می توانند در روند تحولات مؤثر باشند. منطق و نظریه هی مختلف مجازات هی بین المللی، توانمندی ها و منافع هر کدام از کشورهی مؤثر در تحمیل مجازات ها و تحمل پیامدهی آن، محورهی اساسی ین مقاله را تشکیل می دهند.

از سال 1990 و فروپاشی شوروی، جایگاه بازیگران اصلی نظام بین المللی بخصوص تنها ابرقدرت باقیمانده از زمان جنگ سرد، موضوع پرسش اساسی میان فعالان و صاحب نظران روابط بین الملل است. پرسش این است که ایالات متحده در قرن بیست ویکم چه نقشی دارد؟ آیا آمریکا را می توان امپراتوری دانست یا این کشور قدرتی امپریالیستی است که ضمن غارت ثروت کشورهای پیرامونی، با طرح و گسترش ارزش های فرهنگ سرمایه داری در جهان، در پی تثبیت موقعیت خویش در جهان می باشد؟ برخی از صاحب نظران، آمریکا را قدرت هژمون می دانند که در ایجاد و حفظ نظم در جهان نقش اصلی را بازی می کند و بدون هدایت و رهبری آن ثبات و امنیت جهانی از بین خواهد رفت. گروهی نیز با نگرش ها، انگیزه ها، و اهدافی متفاوت، نقش آزادی خواهانه برای ایالات متحده در جهان قائلند که می تواند ضمن گسترش دموکراسی، به تأمین اهداف خود بپردازد. در این نوشته، مبانی فکری و استدلال های موافقان و مخالفان سه دیدگاه اصلی فوق و دیدگاههای فرعی موجود در درون هر کدام از آنها بررسی شده است. همچنین مقاله تلاش دارد نشان دهد که در بررسی جهت گیری های ایالات متحده، کدام یک از دیدگاههای مزبور از توان تشریحی مناسب تری برخوردار است .

حملات 11 سپتامبر ، به دولت آمریکا نشان داد که محیط استراتژیک جهانی با تغییرات ژرفی روبرو بوده و تهدیدات جدیدی در عرصه بین المللی ظهور کرده است . بازیگران دیگری وارد عرصه شده اند که ویژگی های دولت ملی را ندارند و مقابله با تهدیدات استراتژی های قبلی در این حوزه نیز چندان کارا نیست . آمریکا برای مقابله با تهدیدات جدید و تامین اهداف و منافع ملی خود ، ناگزیر به تغییر در استراتژی دفاعی است . این تغییر در حوزه ها و ابعاد گوناگون صورت گرفت . محیط امنیتی و بازیگران آن مورد بررسی قرار گرفتند ...