هوشنگ نظامی وند چگینی

مدت هاست که استادان و کارشناسان کوشش های بسیاری برای توسعه تفکر مدیریت اسلامی به عمل آورده اند. این کوشش ها اکنون در قالب کتاب ها و مقالات عمده ای قابل دسترس اند، اما امروزه ثابت شده است که بدون طرح مبانی نظری متناسب با تئوری های علم مدیریت نمی توان سیستم های عملیاتی اداره سازمان ها را براساس مبانی اسلامی طرح ریزی مجدد کرد. برای این منظور، نیاز است تا ترکیب نگرش اسلامی با دیگر نگرش های حاکم بر تئوری های مدیریت مورد مداقه قرار گیرد. این مقاله بر آن است تا با طرح نوعی گروه بندی نگرش های حاکم بر تئوری های مدیریت نتایج حاصل از ادغام نگرش اسلامی با نگرش های خاص مدیریت را ارائه و معرفی کند. بدین ترتیب، از مقوله «اسلامی کردن مدیریت» که بیشتر جنبه دستوری دارد، فاصله گرفته، به طرح وجوه اثباتی مدیریت اسلامی پرداخته می شود. نگرش اسلامی کمک می کند تا محور توجه مدیران به توسعه ارزش های اخلاقی برای تکامل نیروی انسانی سازمان تغییر یافته و نیز هدف فعالیت های سازمان رضایت الهی، یا تقرب به بالاترین حد کمال تعیین شود. بدین ترتیب، ویژگی هایی برای فرایند مدیریت (شامل برنامه ریزی، پاداش و کنترل) یا ارکان سازمان (مانند مدیران و کارمندان) تعیین می شود که چارچوب مدیریت اسلامی را شکل می دهند.

شناسایی رویکرد کارآمد خلق استراتژی از زمانی که موضوع برنامه ریزی استراتژیک مطرح شده است از مسایل مهم مدیریت بشمار می رود. این مقاله نتیجه یک مطالعه گسترده در خصوص شناسایی و تبیین رویکردهای خلق استراتژی در سازمانهای ایرانی است. ابتدا با بکارگیری روش آماری تاکسونومی تلاش شده است تا در بین گروه های بورسی ، 4 شرکت موفق که در بیشتر سالهای 1382 تا 1392 رتبه های نخست گروه خود را بدست آورده اند شناسایی شود. سپس از میان شرکت های بخش خصوصی یا کارآفرین محور، دو شرکت موفق انتخاب شد.برای دستیابی به نتایج قابل اتکا تلاش گردید تا یک سازمان که دارای تجربه برنامه ریزی استراتژیک به صورت رسمی است، انتخاب شود. روند تحولات بررسی و مهمترین استراتژی های آنها شناسایی شد. در نهایت با استفاده از مطالعه ای پرسشنامه ای رویکردهای خلق استراتژی هر یک از شرکت ها تعیین گردید. در این مطالعه چهار رویکرد کارآفرینانه، تیم استراتژیک، برنامه ریزی استراتژیک و تلفیقی، شناسایی و تشریح شده است.