فرخ مسجدی

مقایسه و سنجش سطح توسعه یافتگی کشورها از مباحث مهمی است که مورد توجه مدیران و کارشناسان اقتصادی کشورهای مختلف، سازمان های بین المللی و اندیشمندان توسعه اقتصادی قرار گرفته است. شاخص توسعه انسانی نیز، به گسترش آن رونق بیشتری داده، امکان تهیه و استفاده از شاخص واحد برای توضیح پدیده چند بعدی و گسترده توسعه را عملا نشان داده است. امروزه درآمد سرانه و شاخص توسعه انسانی به طور وسیع و فراگیر برای مقایسه سطح توسعه کشورها مورد استفاده قرار می گیرد که همانند هر شاخص دیگری دارای نقاط ضعف و قوت متعددی است. این مقاله، ضمن بحث در این خصوص، تلاش دارد با استفاده از دو روش تحلیل عاملی و تاکسنومی عددی در تهیه شاخص واحد توسعه یافتگی برای یکصد کشور، ضمن حذف هم بستگی خطی بین متغیرها، تعداد نماگرهای اقتصادی، اجتماعی و سیاسی مورد استفاده در آن را به حدود 90 متغیر افزایش دهد طبیعی است که این روش نیز دارای نقاط ضعف بسیار باشد که لازم است مورد بحث و بررسی بیشتر قرار گیرد

در این‌ مقاله‌، در پی‌ یافتن‌ پاسخی‌ برای‌ این‌ پرسش‌ هستیم‌ که‌ تأثیر نرخ‌ ارز بر تولید دربلندمدت‌ چگونه‌ بوده‌ است‌. به‌ سخن‌ دیگر، آیا نرخ‌ ارز و تولید در بلندمدت‌ رابطه‌ای‌ با هم‌دارند؟ همچنین‌ به‌ موضوع‌ ارتباط بلندمدت‌ میان‌ نرخ‌ ارز با سطح‌ قیمتها، حجم‌ پول‌ و نقدینگی‌پرداخته‌ایم‌. با یکی‌ از روشهای‌ جدید در اقتصادسنجی‌، یعنی‌ هم‌ انباشتگی‌، وجود ارتباط میان‌این‌ متغیرها مورد بررسی‌ قرار گرفته‌ است‌. اگر وجود ارتباط تأیید گردد، به‌ رغم‌ وجود کنترلها، درکوتاه‌مدت‌، گرایش‌ در جهت‌ رابطه‌ بلندمدت‌ از میان‌ نرفته‌ و آثار خود را پس‌ از مدتی‌ نمایان‌خواهد ساخت‌. در پژوهش‌ ما، میان‌ نرخ‌ ارز با شاخص‌ تعدیل‌کننده‌ قیمتی‌ و حجم‌ پول‌ ونقدینگی‌ رابطه‌ بلندمدت‌ به‌ دست‌ آمد و بین‌ نرخ‌ ارز با شاخص‌ قیمتی‌ خرده‌ فروشی‌ و تولیدچنین‌ رابطه‌ای‌ ملاحظه‌ نگردید. در هر مورد، کوشیده‌ایم‌ که‌ نتایج‌ را تحلیل‌ نماییم‌ و علل‌ تفاوت‌میان‌ آنها با تئوریهای‌ مربوط به‌ آن‌ را بیابیم‌.