نازنین حاجی زاده سعدآباد

هم زمان با آغاز جنگ جهانی دوم، ایران بی طرفی خود را در این جنگ اعلان کرد؛ اما دولت های متفق با بهانه حضور جاسوسان آلمانی در ایران، در شهریورماه 1320 به ایران وارد شدند. این جنگ همان گونه که در اروپا سبب تحولات و زیرورویی اوضاع اجتماعی و اقتصادی شده بود، به حوادث و دگرگونی هایی در ایران و بویژه در خراسان نیز منجر گردید. خراسان به دلیل جایگاه ویژه نظامی و داشتن مرز مشترک با شوروی، مورد توجه دولت های متفق قرار گرفت که به نفوذ هر چه بیش تر نیروهای انگلیس و شوروی در خاک این منطقه انجامید و پیامدهای بدون جبرانی نیز به همراه داشت. هدف اصلی این مقاله، بررسی پیامدهای جنگ جهانی دوم بر وضعیت اجتماعی و اقتصادی خراسان می باشد که به روش توصیفی - تحلیلی صورت گرفته است. این نوشتار، در پی یافتن پاسخ این پرسش است که اشغال ایران از سوی متفقین در جنگ جهانی دوم، چه تأثیری بر وضعیت اجتماعی و اقتصادی مردم خراسان داشته است؟ به نظر می رسد اشغال ایران، موجب افزایش مشکلات و نابه سامانی های اجتماعی و اقتصادی خراسان شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که پس از اشغال ایران، ناهنجاری های اجتماعی و شرایط نا مناسب اقتصادی از جمله راهزنی، اعتیاد، ناامنی، گسترش بیماری های گوناگون و گرانی در سراسر استان ها رشد چشم گیری و محسوسی یافته است. وجود این مشکلات و نابه سامانی ها، خود معلول عواملی گسترده می باشد که در این نوشتار به آن ها اشاره خواهد شد. تاریخ نگاران، همواره در پژوهش های تاریخی خود، جنگ جهانی دوم را با نگاهی سیاسی یا نظامی مورد بررسی قرار داده اند؛ در حالی که آسیب پیامدهای این جنگ به بدنه اجتماعی و اقتصاد جامعه آن روز ایران، بسیار بیش تر بوده است.