محمد محرابی

دلیل به عنوان یکی از مهمترین ارکان فرآیند دادرسی حقوقی و کیفری مطرح بوده و در آیین دادرسی کیفری، بدون آن، امکان انتساب رفتار مجرمانه به مرتکب آن و یا اثبات بی گناهی وی و نتیجتاً اجرای مجازات و اقدامات تامینی و تربیتی و یا بالعکس اعلام برائت و بی گناهی وی، ممکن نخواهد بود. در نظام آیین دادرسی کیفری، فرآیند تحصیل دلیل و انطباق آن با استانداردهای تعیین شده در اسناد بین المللی و مربوط به حقوق بشر، از جمله مواردی است که کمتر مورد توجه قرار گرفته است. با توجه به پدیده جهانی شدن و گرایش به ایجاد یک نظام جهانی دادرسی کیفری و کمبودهایی که در نظام های ملی کیفری خصوصاً در سیستم ادله اثبات دعوای جزایی مشاهده می گردد، طبیعتاً گرایش به رویکرد انسان محور و حقوق بشری در جمع آوری و ارائه دلایل کیفری، با استقبال بیشتری روبه رو گردیده که این امر بیانگر ضعف های موجود در نظام حاکم بر ادله اثبات دعوای کیفری در چارچوب سرزمینی و تمایل به برقراری یک نظام مبتنی بر آرمان عدالت کیفری خواهد بود. از این رو در این مقاله تلاش می شود به جوانب مختلف مساله و ارائه راهکارهای موثر اجرایی در خصوص موضوع فوق پرداخته شود.