فرهاد عزیزی زلانی

کشور ایران دارای آثار قابل توجهی از بناهای میراثی است که در دوره های مختلف ساخته شده اند و به کشور هویت فرهنگی و اجتماعی و شخصیت تاریخی ممتازی داده است. در این میان تعدادی از آثار چنان بی همتا و منحصربه فرد هستند که در میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده اند. ایران با 26 اثر فرهنگی و طبیعی ثبت شده در فهرست میراث جهانی یونسکو، جزو 10 کشورِ دارای بیشترین آثار ثبت شده جهانی است. باوجوداین به دلیل تعارض و چندگانگی شیوه های مدیریت و نبود اصول مدیریت حفاظت مبتنی برزمینه بومی، مسائل و مشکلات متعددی درزمینه حفاظت پایدار این آثار پدید آمده است. از این رو شناسایی و ارزیابی چالش های میراث جهانی کشور در گام اول یکی از اولویت های اصلی جهت فرایند مدیریت حفاظت از این آثار است. در این پژوهش تلاش شده تا به روش توصیفی– تحلیلی چالش های مدیریت حفاظت از میراث جهانی ایران احصا و تحلیل و ارزیابی شود. این پژوهش شامل داده های کتابخانه ای - اسنادی و میدانی است. جهت تجزیه وتحلیل داده ها از روش ها و ابزارهای مختلف تحلیل محتوا، کار میدانی و تحلیل آماری بهره گرفته شده است. نتایج حاصل از شناسایی و ارزیابی چالش های مدیریت حفاظت ازطریق توزیع پرسشنامه میان مدیران میراث جهانی کشور و تحلیل های آماری نشان داد که از میان 54 چالش اصلی شناسایی شده، 18 چالش مربوط به زمینه فیزیکی، فنی و اجرایی، 6 چالش مربوط به زمینه اقتصادی و مالی، 7 چالش مربوط به زمینه اجتماعی-فرهنگی، 7 چالش مربوط به زمینه سیاسی، 6 چالش مربوط به زمینه قانونی و درنهایت 10 چالش نیز مربوط به زمینه محیطی مدیریت آثار است. به طوری که بیش از 50 درصد میراث جهانی کشور با همه چالش ها و بیش از 70 درصد نیز با بخش زیادی از این چالش ها مواجه هستند.