علی اصغر طهماسبی

روند تحولات توسعه منطقه ای به لحاظ نظری، روش شناختی و تجربی در کشور نشان می دهد که اغلب تئوری های شکل گرفته در قالب رویکرد های بالا به پایین برنامه ریزی و سیاستگذاری ،نتوانستند توسعه (منطقه ای) را آنچنان که شایسته و بایسته است؛ هدایت نمایند. اتخاذ چنین رویکردهایی، نه تنها نابرابری ها را کاهش نداده اند؛ بلکه ساختارهای محیط طبیعی- بوم شناختی و اجتماعی- اقتصادی درونی مناطق را نیز از هم گسیخته اند. بازتاب این نگرش ها در چارچوب عملکردهای نظام برنامه ریزی و سیاستگذاری، نابرابری و عدم تعادل فضایی در سطوح منطقه ای و ملی در چند دهه گذشته را سبب شده است. این شرایط در تمام گستره فضایی کشور از جمله در بخش مرکزی شهرستان تنکابن قابل مشاهده است. از این رو، پژوهش حاضر به دنبال تحلیل سطح یکپارچگی فضایی نظام سکونتگاهی بخش مرکزی تنکابن با استفاده از روش تحلیل شبکه ای است. این پژوهش به لحاظ هدف، کاربردی و بر مبنای روش، توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری شامل کلیه سکونتگاه های شهری و روستایی بخش مرکزی است. داده های جریان افراد، کالا و خدمات، محصول و سرمایه با روش کتابخانه ای(فیش برداری) و میدانی(پرسشنامه) جمع آوری و با ابزارهای Nodexl، Usinet و GIS تحلیل شده است . نتایج بررسی های کمی و کیفی جریان های مردم، کالا و خدمات، سرمایه و محصول نشان می دهد که شبکه سکونتگاهی و الگوی فضایی آن از حالت ابتدایی و نخستین خود که متمرکز در یک یا دو سکونتگاه بوده؛ فاصله گرفته و به سمت الگوی توسعه غیرمتمرکز در حال حرکت است. در این روند، روابط تکمیل کنندگی عملکردی شهرها و روستاها در الگوی سکونتگاهی قلمرو جغرافیایی مورد مطالعه در حال ظهور هستند.