سید حسین نجفی

بازنمایی اعتراضات در رسانه ها به عنوان یکی از ابزارهای تأثیرگذار بر افکارعمومی در بزنگاه های حساس اجتماعی و سیاسی است. یکی از این مصادیق، ناآرامی های است که در  اعتراضات 1401 در ایران شکل گرفت. پژوهش حاضر به دنبال بررسی نحوه بازنمایی این ناآرامی ها در تلویزیونی بی بی سی فارسی است. این پژوهش با روش تحلیل مضمون، برنامه های تلویزیونی این شبکه را در فاصله زمانی 25 شهریور تا 18 مهر  1401 بررسی کرده است. از مجموع برنامه های مربوطه، برنامه های  60 دقیقه، به عبارت دیگر، صفحه 2، بلور بنفش و ویژه برنامه پرگار این شبکه با نمونه گیری هدفمند، انتخاب و با روش تحلیل مضمون بررسی شد. بی بی سی، ناآرامی های 1401 ایران را اعتراضاتی اصیل، دارای ایدئولوژی، سراسری و هدفمند، بازنمایی کرده است. تمرکز بر شکاف قومیتی، بهره برداری از معترض بودن شهرهای مرزی، طرح گزاره تقابل جمهوری اسلامی ایران با زن، نارضایتی همه اصناف و همه رده های سنی از جمهوری اسلامی ایران، پرتکرارترین مقولات مستخرج شده در اخبار این رسانه به حساب می آید. با توجه به یافته های تحقیق، شبکه بی بی سی فارسی با استفاده از تکنیک های اشاره شده سعی بر هدایت اعتراضات به سمت شورش و اغتشاش را داشته است.

امروزه رسانه ها به عنوان یکی از ارکان اصلی قدرت نرم محسوب می شوند و دولت ها با استفادده از تکنیک های عملیات روانی به دنبال اثرگذاری بر نگرش ها، باورها و رفتار های مردمان کشورهایند. یکی از این مصادیق، حوادثی است که در پی اغتشاشات شهریور و مهرماه 1401 در ایران شکل گرفت. این مقاله بر این اساس با هدف شناسایی تکنیک های عملیات روانی شبکه تلویزیونی بی بی سی فارسی علیه جمهوری اسلامی ایران در اغتشاشات شهریور و مهرماه 1401انجام شده است. از مجموع محتواهای مربوطه در فاصله زمانی 25 شهریور تا 18 مهر 1401 در بخش های خبری، برنامه خبری تحلیلی 60 دقیقه، برنامه به عبارت دیگر، برنامه صفحه 2، برنامه بلور بنفش و ویژه برنامه پرگار شبکه بی بی سی فارسی با نمونه گیری هدفمند، انتخاب و با روش تحلیل محتوای کیفی مورد واکاوی قرار گرفت. نتایج حاصل از پژوهش نشان میدهد رسانه مذکور در مجموع از 9 تکنیک عملیات روانی از جمله شرطی سازی، ایجاد تفرقه و اختلاف، القا غیرمستقیم، از زبان غیر گفتن، روشنگری، تحریک کردن، وارونه کردن، انسانیت زدایی از حریف و تخدیر استفاده کرده است.