فاطمه طهماسبی

این مقاله تلاش دارد به بازخوانی نگاره هایی از دوزخ کمدی الهی دانته بپردازد که توسط جیووانی دی پائولو دی گراتسیا، نقاش مشهور ایتالیایی قرون وسطی انجام پذیرفته است. او در این آثار توانسته با بهره گیری از تخیل قوی و توانایی هنری خود، تصویرسازی های قابل توجهی را از دوزخ دانته ارائه دهد که به لحاظ نمادشناسی نیز قابل توجه هستند. جزئیات دقیق، سبک منحصربه فرد هنری، که با تفسیر عمیق و نمادین از متن اصلی نیز همراه است، از جمله دلایل انتخاب این نسخه است. انتخاب رویکرد بیش متنیت ژرار ژنت از آن رو است که ارتباطات میان متنی و تأثیرات متقابل متن ادبی و هنری را همزمان مورد تحلیل قرار می دهد. در این مقاله، با استفاده از این رویکرد، نحوه انتقال و تغییرات مفاهیم دوزخ دانته در نقاشی های جیووانی دی پائولو مورد بررسی قرار می گیرد. پرسش اصلی آن است که دی پائولو چگونه با استفاده از عناصر بصری و سبک خاص خود، به بازنمایی، بازتفسیر و توسعه مفاهیم ادبی دانته پرداخته است؟ همچنین چه ارتباطی میان این نگاره ها و متن دانته بر اساس مولفه های بیش متنی ژنتی وجود دارد؟ این تحقیق از نوع کیفی و به روش توصیفی_تحلیلی و با استفاده ازمنابع اسنادی و کتابخانه ای انجام شده است. نتایج تحقیق که در این پژوهش بر روی چهار نگاره انجام پذیرفته بیانگر آن است که گشتار بیش متنی در اغلب موارد از نوع تراگونگی کمی و سپس در موارد کمتر بر گشتار همانگونگی یا تقلید استوار است.

آیات فضایل اهل بیت(ع) آن دسته از آیاتی هستند که به صورت غیرمستقیم بر اصل شانیت خلافت و امامت ایشان بر دیگران دلالت دارند. لذا مفسران اهل سنت، در طول تاریخ اسلام، موضع گیریهای مختلفی در برابر آن داشته اند. در این پژوهش، سعی شده تا این آیات در تفسیر «ابن کثیر دمشقی» مفسّر و تاریخ نگار قرن هشتم، از پیروان ابن تیمیه، در اعتقاد و دنباله رو طبری، در تاریخ و تفسیر، بررسی شده و چگونگی مواجهه او با این آیات روشن شود. برای دستیابی به این مهم، از روش تحلیلی – کتابخانه ای بهره گرفته شده است. بررسی این تفسیر نشان می دهد که ابن کثیر برخی از فضایل موجود اهل بیت در آیات را بیان نموده، در بعضی از آنها همسران پیامبر (ص) را شریک و فضایلی را که مویّد کسب مقام ولایت بر امت، توسّط ایشان هستند، انکار کرده است. حاصل این پژوهش آن است که او بر خلاف تعهّدش، مبنی بر بیان حقایق قرآن، گرفتار استنباطات شخصی و بر اساس تعصّبات مذهبی خود، کاملاً بر خلاف قواعد پذیرفته توسّط خود عمل کرده-است.