اعظم ابوالحسن عراقی

ایمان و سبقت در آن، از فضیلت های مهم در میان مسلمانان است. مساله ایمان ابوطالب، عموی رسول خدا(ص) و پدر امیر المومنین(ع) از چالش های مورد نزاع برخی مورخان است. علمای شیعه، به ایمان ابوطالب دارند، ولی عده زیادی از علمای اهل سنت، ایمان ایشان را انکار کرده و به دلایلی از قرآن و روایات استشهاد کرده اند که یکی از آن موارد، حدیث ضحضاح است. این مقاله، با رویکرد تاریخی و با استفاده از منابع تاریخی، روایی و تحلیلی موافقان و مخالفان ایمان ابوطالب، به بررسی متن، سند، دوره انتشار و اهداف پنهان در حدیث ضحضاح می پردازد. در این مقاله، ضمن بیان نقل های مختلف از حدیث ضحضاح اثبات خواهد کرد که این متن ها با یکدیگر تناقض و با آیات الهی و روایات دیگر روایتگران تعارض دارد. همچنین دراین مقاله منابع اولیه ی حدیث و بازه زمانی نقل و انتشار این حدیث در منابع، کاوش شده و در پایان، موضع اهل بیت(ع) و منشاء جعل حدیث ضحضاح نیز بیان می گردد.

اعتقاد به مهدویت باور مشترک در ادیان الهی است .تمام معصومین از پیامبر اکرم تا امام یازدهم از جمله امام رضا علیه السلام به تببین مهدویت پرداختند وشیعیان را با آموزه های مهدوی آشنا و برای دوران غیبت آماده سازی کردند . با توجه به شرایط سیاسی و آزادی ایجاد شده در زمان امام رضا علیه السلام و بنا بر نیازهای مردم درباره مهدی موعود ،موضوعات متمرکز بحث مهدویت در کلام امام رضا علیه السلام مورد واکاوی در این نوشتار قرار گرفته که با روش توصیفی – تحلیلی و با استفاده از منابع روایی شیعه انجامیده است .اندیشه های مهدویت در دوره امام باقر و امام صادق علیهما السلام تبیین شده بود و در زمان امام رضا علیه السلام جریان مهدویت توسط واقفیه و فرقه های ضاله دچار انحراف گشت وامام رضا علیه السلام کوشش کردند تا مهدویت و معرفت مهدوی را درخط صحیحش باز گردانده و صیانت کنند .برای رفع شبهات القاء شده از واقفیه به جامعه اسلامی، بیانات امام رضا علیه السلام در موضوعات القاب امام زمان علیه السلام ، علائم قبل از ظهور و آخر زمان و مسئله فرج و انتظار فرج راه گشا برای شیعه است.