محمدمهدی میرعلی

اصلی ترین معیار مذاهب اسلامی برای تکفیر، انکار ضروری دین است که به عنوان تکفیر صحیح شناخته می شود. در نقطه مقابل، تکفیر نادرست وجود دارد که هیچ یک از ضروریات دین، انکار نشده است، اما به جهت جهل به مذهب خود یا مذهب طرف مقابل و یا جعل مبنای غیراسلامی، اموری که کفر محسوب نمی شود، به عنوان کفر قلمداد گشته است. مهم ترین عناوین تکفیر نادرست را می توان دوازده مورد دانست که به دو قسم مطابق با مبنا و غیر مطابق با مبنا تقسیم می شود. تکفیرهای غیر مطابق با مبنا عبارت اند از: انکار خلافت خلفا، ارتداد و سبّ صحابه، قذف عایشه، تحریف قرآن، غلو در حق اهل بیت(ع)، علم غیب و عصمت ائمه(ع)، خائن انگاری فرشته وحی، بداء و رجعت. این عوامل، از مواردی هستند که تکفیر بر اساس آن، با مبنای اهل سنت سازگار نیست. بنابراین با معرفت افزایی و تعامل سازنده میان مذاهب اسلامی، امکان رفع این تکفیرها وجود دارد، اما تکفیر مسلمانان توسط وهابیت به جرم عبادت غیر خدا، مطابق مبنای آنان در شرک انگاری توحید مسلمانان است و راهی برای اصلاح آن جز دست شستن از مبانی این فرقه وجود ندارد. بر پایه این تقسیم، می توان وهابیت را فرقه تکفیری دانست که تکفیر مسلمانان، جزو مبانی اعتقادی آنان است.