حامد صالحی امینی

در سال های اخیر اصطلاح مناطق شهری چندمرکزی در بین صاحب نظران و برنامه ریزان رواج گسترده ای یافته است. با این وجود هریک از آنها رویکرد و نگاه متفاوتی دارند که کاربرد همزمان آنها بدون تمایزی مشخصی در اسناد سیاسی و مطالعات نظری، ابهاماتی را در درک صحیح این مناطق، کارایی و برنامه ریزی آنها به وجود می آورد. این مقاله سعی دارد تا حدودی به وضوح مفهومی و     برنامه ریزی مناطق شهری چندمرکزی کمک کند. روش شناسی این تحقیق مبتنی بر رویکردهای تحلیلی و تطبیقی است. در این راستا، بررسی ها، دو دیدگاه غالب تحلیلی و هنجاری را حول این مفهوم، از یکدیگر بازمی شناسد. بر این اساس، این دو دیدگاه نه در تقابل با هم، بلکه مکمل یکدیگرند. در حالی که دیدگاه نخست – که اغلب متعلق به اقتصاددانان و جغرافیدانان می شود-، بیشتر این مناطق را به عنوان یک فضا در نظر می گیرند و بر روی تعاملات بین شهری تمرکز می کنند. دیدگاه هنجاری- که متعلق به برنامه ریزان است- با تکیه بر مزایای رقابتی بالقوه ساختارهای چندمرکزی در مقابل مناطق تک مرکزی، بر همکاری بین شهرها و محرک های راهبردی تاکید می کنند. بنابراین، برنامه ریزان، سعی می کنند، علاوه بر صرفه های تجمع که به ویژگی های فضایی منطقه وابسته است، با مشارکت و همکاری میان بازیگران- نهادها و شرکت های خصوصی و عمومی مراکز شهرهای منطقه– صرفه های شبکه و  هم افزایی را نیز در منطقه حاصل کنند. در نتیجه، برای مطالعه مناطق شهری چندمرکزی باید هر دو دیدگاه را برای رسیدن به تحلیلی درست در نظر گرفته شوند.