احسان داورپناه

برنامه ریزی در قالب ﻃﺮح ﻫﺎی ﺗﻮﺳﻌﻪ و عمران در ایران از ﺑﻨﯿﺎدی ﺗﺮﯾﻦ اﺑﺰار ﺷﮑﻞ دﻫﯽ سکونتگاه های شهری ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﻈﻢ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ از ﭘﯿﺶ اﻧﺪﯾﺸﯿﺪه ﺷﺪه ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ. در این مقاله با هدف ارزیابی تحقق پذیری هدف های برنامه های جامع ناحیه ای بر نظام توزیع فضایی جمعیت در سکونتگاه های شهری استان هرمزگان، دو موضوع دنبال شده است؛ اول اینکه نظام سکونتگاهی در نقاط شهری استان هرمزگان بر اساس برنامه ها و اهداف طرح های ناحیه ای تحقق پیدا کرده است یا خیر؟ و دوم آنکه وضعیت توزیع فضایی جمعیت حداقل سکونتگاه های شهری استان هرمزگان از نظر تعادل تمرکز و توازن چگونه می باشد؟. بر این اساس نوع تحقیق کاربردی-توسعه ای و روش بررسی کمی-تحلیلی است. با توجه به اهداف کلان هر چهار طرح ناحیه ای در استان هرمزگان مبنی بر توزیع متناسب و متعادل جمعیت و نقاط سکونتگاهی، به بررسی وضعیت نخست شهری، تعادل و تمرکز جمعیت و الگوی پراکنش سکونتگاه های شهری در استان هرمزگان بر اساس شاخص ها و مدل های مختلف شامل شاخص نخست شهری، شاخص دو شهر، شاخص چهارشهر-دیویدسون، شاخص چهارشهر مهتا، شاخص موماو و الوصابی، شاخص هرفیندال، شاخص هندرسون، شاخص آنتروپی، قاعده رتبه اندازه و شاخص میزان مجاورت پرداخته شده است. نتایج نشان می دهد اگرچه طرح های ناحیه ای در استان هرمزگان در پیش بینی و پیشنهاد نقاط سکونتگاهی شهری در سطح استان در سطح قابل قبولی موفق عمل کرده است، با وجود پیش بینی های، جمعیت از وضع موجود پایین تر می باشد ، اما در دهه های اخیر از شدت تمرکز جمعیت کاسته شده و توزیع جمعیت در نظام شهری استان به سمت تعادل نسبی پیش رفته است.

 فضاهای شهری دوستانه، به عنوان عمومی ترین فضاها، می تواند کانون بستر حیات مدنی و شهرگرایی باشند، پدافند غیرعامل شهری جزئی از دستورالعمل اجرایی با هدف تداوم فعالیتهای ضروری شهر در  مقابله با اقدامات نظامی دشمن می باشد. در مقاله حاضر، الگوهای اصلی مد نظر در پدافند غیر عامل که در طراحی و تبیین فضاهای شهری دوستانه شهری کاربرد دارند مطرح شده،سپس مکان یابی فضاهای شهری دوستانه با رویکرد پدافند غیر عامل درمحله سورو بندرعباس انجام گرفته است ، برای دستیابی به اهداف تحقیق  شش شاخص های منتخب استخراج، که جهت وزن دهی به شاخص ها از مدل AHP1   استفاده شده ، در نهایت دو سایت مناسب برای مکان یابی فضای شهری دوستانه در محله سورو2 بر اساس شش شاخص ، انتخاب شده است. این پژوهش به لحاظ هدف کاربردی، و از لحاظ روش شناسی توصیفی- تحلیلی ، روش جمع آوری اطلاعات بر مبنای  مطالعات کتابخانه ای - میدانی بوده است.  با توجه به روندی که در این پژوهش در پیش گرفته شده، الگوی ورود مفاهیم پدافند غیرعامل شهری در  تبیین  طراحی فضاهای شهری دوستانه با رویکرد کاهش آسیب پذیری شهری حین بحران های نظا می و طبیعی  پیشنهاد گردیده است.