فاطمه رقیمی

نقش مطالعه پوشاک و تزئینات رودوزی بر روی آنها، نه تنها از نظر تاریخ و هنر دارای اهمیت است بلکه از دید جامعه شناسی و نشانه شناسی نیز بسیار مورد توجه است. در این میان رودوزی های پوشاک سنتی زنان هرمزگان از جایگاه ویژه ای در هنرهای سنتی ایران برخورداراست. در این مقاله سعی شده تا نقوش زری بافی در پوشاک سنتی زنان هرمزگان، شناسایی و معرفی شود تا جایگاه آن در پوشاک سنتی این منطقه مشخص گردد. مقاله حاضر به شیوه توصیفی-تحلیلی و گردآوری اطلاعات به شیوه مطالعه کتابخانه ای و مشاهدات میدانی انجام گرفته است. این مقاله در پی پاسخ به این پرسش است که در زری بافی های هرمزگان از چه نقوش گیاهی و هندسی استفاده شده و این هنر در پوشاک سنتی هرمزگان از چه جایگاهی برخوردار است؟نتایج به دست آمده بیانگر این است که هنرمندان این منطقه بر اساس نگاره های بومی و محلی و تأثیر پذیری از عواملی مانند طبیعت به آفرینش نقوش زری بافی همت گماشته اند. این نقوش را می توان در دو گروه طرح های شکسته (هندسی) و طرح های گردان ( گل و بته) جای داد که برای لباس های سنتی زنان که شامل تن پوش، سرپوش و روبند است، استفاده می شود.

مرگ به عنوان حقیقتی تأثیرگذار در زندگی انسان ها همواره منجر به شکل گیری ارزش های فرهنگی مختلفی شده است. بخشی از بنیادهای فکری جامعه در رفتارهای مرتبط با مرگ، ازجمله روش های تدفین، سوگواری، سنگ قبرها و نشانه گذاری روی آن ها نهفته شده است که در استان گلستان نیز موردتوجه بوده است. هدف این پژوهش، نشان شناسی نمادهای مرتبط با زنان بر روی سنگ قبرهای استان گلستان است. این علائم با الگوی نشانه شناسی پیرس که نشانه ها را به سه دسته شمایلی، نمایه ای و نمادین تقسیم بندی کرده، مورد تحلیل قرار گرفته است. این پژوهش به دنبال پاسخ به این پرسش است که نشانه های شمایلی، نمایه ای و نمادین جنسیت زن چگونه بر روی سنگ قبرهای استان گلستان تصویر شده است؟ و این نشانه ها دارای چه مفاهیمی هستند؟ روش تحقیق به شیوه توصیفی-تحلیلی بوده و گردآوری اطلاعات به صورت مطالعه کتابخانه ای و مشاهده میدانی انجام گرفته است. نتیجه پژوهش نشان می دهد که نشانه های شمایلی در سنگ قبرهای زنان به دلیل منع مذهبی استفاده نشده است و بیشتر از نشانه های نمایه ای و نمادین که بیانگر شخصیت، شغل و مذهب فرد متوفی است و دارای بار معنایی فرهنگی می باشند، استفاده شده است. اهداف پژوهش:بازشناسی نقوش مقبره زنان در استان گلستان.بررسی علل اجتماعی، مذهبی و اجتماعی نقوش سنگ قبرهای زنان استان گلستان.سؤالات پژوهش:در مقبره زنان در استان گلستان از چه نقوشی استفاده شده است؟نشانه شناسی جنسیت زن در نقوش سنگ قبرهای استان گلستان حاکی از چیست؟