محمدصادق دوراندیش

مطابق آیه 7 سوره «هود»، عرشی که به هویت حق تعالی منسوب است، روی آب قرار دارد. عارفان این آیه را با رویکرد هستی شناسانه تفسیر کرده اند. آنان «عرش هویت» را نمود مُلک حق تعالی دانسته و برای آن مصادیقی را ذکر می کنند: اسم «حی» الهی، مشیت سریان یافته، نفَس رحمانی و عالَم را مصادیق عرش هویت دانسته و آن را به نام های «عرش حیات»، «عرش مشیت» و «عرش ذات» خوانده اند و نیز تأویل آب را «حیات»، «علم» و «مشیت الهی» دانسته اند. در این مقاله که پژوهشی با روش تحلیلی توصیفی است، تعاریف یادشده و مسئله تکون یافتنِ عرش هویت از آب تحلیل شده است. البته عرفا برآمدن عرش هویت از آب را با نگرش سلوکی نیز شرح و تفصیل داده اند؛ مثل اینکه مقام «بحرِ عرش» را در شمار مقامات اولیای الهی تعریف کرده اند.