مهدی ایران نژاد

دانشگاه یکی از مهم ترین پیشرانهای توسعه کشورهای مختلف محسوب می شود. این نهاد مهم اجتماعی به دلیل نقش و رسالتی که در تربیت نیروی انسانی، آموزش مهارتها و روشهای مورد نیاز برای اجرای امور مختلف دارد، همواره در سیاستگذاریها و تصمیم گیریهای مهم برای توسعه مورد توجه بوده است. نقش دانشگاههای صنعتی در توسعه کارآفرینی و نوآوری در جامعه و دستیابی به پیشرفتهای فنی و اقتصادی چشمگیر است. از این رو، از دانشگاههای صنعتی ایران انتظار می رود که در توسعه و پیشرفت کشور یکی از مهم ترین نقش آفرینان باشند. نکته حایز اهمیت آن است که دانشگاههای صنعتی ایران جدا و مصون از تحولات محیطی خود نیستند؛ به عبارت روشن تر، تحولات فضای ملی و بین المللی نقش مهمی در اثربخشی و نقش آفرینی این دانشگاهها دارد. پاسخگویی به نیازهای ملی برای ارتقای مهارتها، تأمین منابع انسانی و ترویج آموزشهای فنی و مهندسی مورد نیاز برای دستیابی به اهداف ملی از یک سو و حضور در عرصه رقابت پذیری بین المللی و هماوردی با مؤسسات همتای معتبر جهانی از سوی دیگر، از مهم ترین تعاملات دانشگاههای صنعتی ایران با محیط پیرامونی محسوب می شود. با توجه به این مهم، در این مقاله تلاش شده است تا با بهره گیری از روشهای مطالعه تطبیقی، تحلیل محتوای اسناد و مدارک و تحلیل روند و کارگاه مدلی پیشنهاد شود و از منظر آینده پژوهی مهم ترین روندهای مرتبط با دانشگاههای صنعتی جهان شناسایی و بر اساس مدل، توصیه های سیاستگذاری تدوین شود.

در این مقاله به تحلیل جریان تولید مواد و مصرف انرژی در صنایع معدنی آهن و فولاد در مقیاس جهانی، پرداخته می شود. این تحلیل ها نشان می دهد که تولید کنسانتره آهن جهان از 274 میلیون تن در سال 1950 به 3000 میلیون تن در سال 2012 افزایش یافته است و در زمان مشابه تولید فولاد جهان از 207 به 1540 میلیون تن رسیده است. از آنجایی که میزان تولید در صنایع معدنی و فولاد سازی به شدت رو به افزایش است، لذا صرفه جویی کم در مصرف انرژی می تواند در کل ذخیره انرژی بسیار زیادی را شامل شود. ذخیره انرژی و کاهش گازهای آلاینده موضوع تحقیقاتی بسیاری از مقالات بوده است ولی مطالعات انجام گرفته، محدود به اطلاعات کلی و کلیشه ای بوده و در سطح فرآیندی دارای ضعف هستند. در این مطالعه، ابتدا میزان ذخایر، تولید کنسانتره آهن و فولاد در جهان مورد بررسی قرار می گیرد، سپس به تحلیل میزان انرژی مصرفی در صنایع معدنی و فولاد به طور مجزا پرداخته می شود. در نهایت پیشنهاد هایی برای کاهش مصرف انرژی در مراحل مختلف تولید بیان می شود. بالاترین سهم انرژی مصرفی در فرآیند معدن کاری مربوط به فرآیند آسیاکنی (40 درصد) و انتقال مواد (در حدود 17 درصد) است. از آنجایی که چین بزرگترین تولید کننده فولاد در جهان (46 درصد فولاد جهان) و یکی از بزرگترین مصرف کنندگان انرژی و تولید کننده آلودگی است، در این مقاله به صورت موردی بررسی می گردد. بررسی نتایج نشان داد در سال 2007 با بکار گیری تکنولوژی های جدید، انرژی مصرفی کل، آب تازه و انتشار دی اکسید گوگرد به ازای هر تن فولاد 8، 24 و 5/4 درصد در مقایسه با سال 2005، کاهش یافته است. همچنین نتایج نشان داد که انرژی مصرفی برای کوره های دمشی 5/2 برابر انرژی مصرفی در کوره های قوس الکتریکی (100 درصد قراضه) است.