یاسر قلیپور

مقدمه: تشویق شهروندان برای استفاده از خدمات عمومی جهت کاهش آلودگی های شهری یکی از اولویت های مدیریتی مهم در شهرها به شمار می رود. بر این اساس بررسی دانش زیست محیطی به عنوان عامل تاثیرگذار بر نیات رفتاری شهروندان به عنوان مصرف کنندگان خدمات شهری می تواند میزان گرایش آنان نسبت به استفاده از این خدمات را تعیین نماید.هدف پژوهش: تحقیق حاضر با هدف بررسی تأثیر دانش زیست محیطی بر استفاده از خدمات شهری در شهر رشت انجام شده است.روش شناسی تحقیق: تحقیق حاضر از لحاظ هدف کاربردی، از نظر ماهیت و روش توصیفی- تحلیلی، اسنادی، پیمایشی بوده که با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته، انجام شده است. جامعه ی آماری خانوارهای شهر رشت بوده اند که بر اساس فرمول کوکران، حجم نمونه ای برابر 384 نفر از بین آنها انتخاب شده و با روش نمونه گیری خوشه ای دو مرحله ای، از آنها پرسش شده است. روایی پرسشنامه بر اساس روایی صوری و سنجش پایایی آن با استفاده از آلفای کرونباخ (763/0) تأیید شده است. ارتباط بین شاخص و گویه های متناظر، در مدل اندازه گیری (تحلیل عاملی مرتبه ی اول) بررسی شده است. پایایی مرکب، میانگین واریانس استخراج شده و روایی همگرا برای شاخص های تحقیق محاسبه و تأیید شده اند. فرضیات تحقیق با کمک فرآیند مدلیابی معادلات ساختاری بررسی شده اند.قلمروجغرافیایی پژوهش: قلمرو جغرافیایی تحقیق حاضر شهر رشت می باشد.یافته ها: مقدار یافته ها نشان می دهد که بین دانش زیست محیطی و رویکرد ساکنین به استفاده از خدمات شهری (51/0=Beta و 1/4=t) و میزان استفاده از این خدمات (30/0=Beta و 95/3=t) رابطه ی آماری معناداری وجود دارد؛ همچنین بین رویکرد ساکنین به خدمات شهری و میزان استفاده از خدمات(68/0=Beta و 8/6=t) نیز رابطه ی معناداری بر قرار است.نتایج: آگاهی و دانش زیست محیطی شهروندان در استفاده از خدمات شهری و پایداری این تعاملات موثر است؛ به طوری که رفتار یک شهروند مسئول و آگاه در مقایسه با دیگران تفاوت آشکاری را نشان می دهد.

سرمایه اجتماعی، تاب آوری جامعه را در برابر تغییرات محیطی افزایش میدهد. روابط منطقی بین کنشگران اجتماعی و هنجارهای موثر اجتماعی، به ساکنان محلی کمک می کند که منابع و اطلاعات را در زمان وقوع بحران های شهری به اشتراک بگذارند. مطالعات نشان داده است که سرمایه اجتماعی مناسب در جوامع، عاملی حیاتی برای توانمندسازی، سازگاری و کاهش اثرات مخرب در زمان وقوع مخاطرات محیطی است. در همین راستا، هدف اصلی تحقیق، بررسی نقش سرمایه اجتماعی در تاب آوری مناطق شهری هنگام بروز بحران های طبیعی و انسانی است که با روش اسنادی، پیمایشی (زمینه یاب) انجام شده است. جامعه آماری شامل خانوارهای شهر رشت است. حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران، 384 نفر و روش نمونه گیری تحقیق، خوشه ای چندمرحله ای است. روایی ابزار تحقیق با تحلیل عاملی تأییدی و پانل متخصصان و پایایی آن با آزمون آلفای کرونباخ به میزان 802/0 بررسی شد. ابزار تجزیه وتحلیل داده ها، نرم افزارهای SPSS و Lisrel8.80 است. یافته های مدل اندازه گیری نشان داده است که بین عامل های مکنون و شاخص های متناظر آن ها رابطه آماری معناداری وجود دارد و مقادیر بارهای عاملی بالاتر از 5/0 و مقادیر تی بیشتر از 96/1 به دست آمده است؛ بنابراین گویه های هر عامل به درستی و با دقت آن را موردسنجش قرار داده اند. همچنین یافته های مدل ساختاری در راستای بررسی سؤالات و آزمون فرضیات نشان دهنده اثرگذاری سرمایه اجتماعی بر تاب آوری شهری (53/0=Beta؛ 39/7=T) و همچنین تأثیر سرمایه اجتماعی بر مدیریت پایدار مخاطرات شهری (64/0=Beta؛ 66/7=T) است. در این میان مشخص شد که تاب آوری شهری بر رابطه بین سرمایه اجتماعی و مدیریت پایدار مخاطرات شهری، نقش میانجی دارد؛ به طوری که نتایج آزمون سوبل با مقدار 6533/4 این یافته را تائید کرده است.