بهروز ارجمندراد

حوادث طبیعی که جزیی از فرآیند زندگی بشر به شمار می رود و هر روزه بر تعداد و تنوع آنها افزوده می شود، به عنوان چالشی اساسی در جهت نیل به توسعه پایدار جوامع انسانی مطرح می باشند. از این رو در حال حاضر دیدگاه غالب از تمرکز بر روی صرفاً کاهش آسیب پذیری به افزایش تاب آوری در مقابل سوانح تغییر پیدا کرده است. هدف از پژوهش حاضر تبیین مولفه های تاب آوری شهری در برابر مخاطرات طبیعی با تاکید بر زلزله در شهر سمنان می باشد. لذا این تحقیق به لحاظ روش تحقیق پژوهش توصیفی - تحلیلی بوده و به لحاظ هدف کاربردی است . برای جمع آوری اطلاعات علاوه بر اسناد و مطالعات کتابخانه ای، از ابزار پرسشنامه استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل دو گروه شهروندان و کارشناسانان ساکن در شهر سمنان می باشد ، که برهمین اساس تعداد 22 نفر از کارشناسان و 376 نفر از شهروندان تعیین شده است. پس از جمع آوری اطلاعات میدانی که با استفاده از ابزار پرسشنامه تکمیل شده با استفاده از تکنیک مدیریت استراتژیک یا سوات SWOT اقدام به بررسی وضعیت و تبیین مولفه های تاب آوری شهری در برابر مخاطرات طبیعی همچون زلزله شده که برحسب محاسبات بعمل آمده در روشهای کمی مدیریت استراتژیک با استفاده از وزن دهی 4 مولفه اصلی ( طبیعی ، کالبدی و زیر ساختی ، اجتماعی و فرهنگی و مدیریت شهری ) و همچنین بررسی عوامل داخلی و یا درونیIFE) )و عوامل خارجی و یا بیرونی EFE) ) علاوه بر ارائه راهبردهای عملیاتی به راهبرد تهاجمی در این شهر دست یافتیم .

مقدمه : کشور ایران بر روی کمربند زلزله خیز آلپ - هیمالیا قرار دارد . به موازات تراکم جمعیت و آسیب پذیر تر شدن شهرها در مقابل زلزله، راه های مقابله با این مخاطره طبیعی از اهمیت زیادی برخوردار می باشند. یکی از راه های مقابله با زلزله و کاهش خسارات ناشی از آن آمادگی عموم مردم در برابر این واقعه می باشد و آمادگی جامعه نیازمند آموزش همگانی و آموزش های همگانی شهروندان می باشد. این مطالعه با هدف بررسی نقش آموزش های همگانی در کاهش مخاطرات شهری(زلزله) انجام شد. روش پژوهش حاضر به صورت کتابخانه ای و با مطالعات کتابخانه ای و روش اسنادی و جهت اولویت بندی شاخصها، پرسشنامه تدوین شده است. جامعه آماری شهروندان شهر سمنان می باشند که برای تعیین حداقل حجم نمونه لازم با استفاده از جدول مورگان، 384 نفر به روش تصادفی ساده انتخاب شدند. در جهت رسیدن به اهداف بهینه تر با استفاده از معیارهای مختلف بیان شده در گذشته، نسبت به ارائه یک شیوه نوین اقدام شده است که در آن بین مراحل مختلف وقوع زلزله یعنی قبل از وقوع زلزله، حین وقوع زلزله و پس از وقوع زلزله تمایز قائل شدیم و به هر کدام بر اساس اهمیتی که دارند ضرایبی نسبت داده شد و در نهایت یک مقدار بدست آمد که میزان آمادگی افراد در برابر زلزله را بیان می کندیافته ها: به اقدامات پس از زلزله ضریبی بالاتر از بقیه(قبل زلزله و حین وقوع زلزله) (40/0) دادیم، میزان ضریب هریک از معیارهای بعد از زلزله،قبل از زلزله و خین زلزله را به دست آوردیم. نتیجه گیری : با توجه به اینکه میزان آمادگی مردم شهر سمنان در برابر زلزله بر اساس معیارهایی که بیان شده است، یک میزان متوسط بدست آمد می توان نتیجه گرفت که مردم این شهر نیاز به آموزش های همگانی شهروندان دارند.