رضا فرهادی

ارتقای بهره وری و توجه به ارزش اقتصادی، امنیتی و سیاسی آب در استحصال، عرضه، نگهداری و مصرف آن و همچنین مهار آب هایی که از کشور خارج می شود و اولویت استفاده از منابع آب های مشترک از سیاست های کلی نظام است. از آنجا که مناقشه در آب های مشترک مرزی می تواند به تهدید صلح و امنیت بین المللی منجر شود، خطر جنگ آینده بر سر آب، به صورت گسترده از اوایل دهه 90 میلادی در محافل دانشگاهی و پژوهشی مطرح شد. کشور ترکمنستان که حجم عمده خاکش را صحرای قره قوم تشکیل داده، در دوران مختلف آب مورد نیازش را از آب های مشترک و فرامرزی تأمین کرده است. نیاز شدید دو کشور به آب رود اترک در دو دوره قبل و بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی همواره از مسائل بحث برانگیز ایران و ترکمنستان بوده است. روش پژوهش توصیفی تحلیلی است سؤال تحقیق عبارت است از: چالش های سیاسی امنیتی ایران و ترکمنستان درخصوص بهره برداری مشترک از اترک و هیدروپلیتیک آن چیست؟ یافته های تحقیق حاکی از این است که دیپلماسی حاکمیتی جمهوری اسلامی ایران درباره اترک در دو دوره قبل و بعد از فروپاشی شوروی، تسامح، تساهل و دوری از تنش بوده و همین امر باعث بهره وری جسورانه و بیشتر ترکمنستان از اترک، خارج از قواعد حقوقی بین المللی شده است. بر این اساس، ایران باید رویکردی تازه درخصوص هیدروپلیتیک اترک در پیش گیرد و دو کشور با ارائه راهکارهای مناسب، کشمکش های قریب الوقوع و احتمالی را به همکاری و توسعه تبدیل کنند.