احمد محمود حمد

جوار از جمله سنت های عصر جاهلی است که در بعد از ظهور اسلام نیز تداوم یافت. این سنت که آن را می توان بازتابی از شرایط سیاسی و اجتماعی شبه جزیره در قبل از ظهور اسلام دانست، در مناسبات قبیله ای از اهمیت ویژه ای برخوردار بود. پژوهش حاضر به دنبال یافتن پاسخ این سئوال است که ماهیت و کارکرد سنت جوار در تاریخ عرب جاهلی و آغاز دوره اسلامی چگونه بوده است؟ یافته های این پژوهش که به روش توصیفی تحلیلی صورت گرفته نشان می دهد که اعرابِ پیش از اسلام در غیاب یک حکومت مرکزی از این سنت جهت تامین امنیت خود استفاده می نمودند. با گذر از جامعه جاهلی به جامعه اسلامی این سنت دستخوش تغییراتی شد و پیامبر(ص) آن را به عنوان یک قرارداد اجتماعی در راستای اهداف دولت نبوی به کار گرفت. در واقع اسلام ایمان و حق مداری را در مضمون اجتماعی جار دخالت داد و حفظ جوار را از ارکان برپایی جامعه آرمانی و رفتاری خیرخواهانه و برخاسته از روح ایمان دانست .