محمد قطبی

انجام فعالیت های تربیتی الزاماً باید از یک پیوستگی و جهت گیری معینی برخوردار باشد تا بتواند رسالت عظیم تربیت و ربوبیسازی را به درستی انجام دهد. ازاین رو، یکی از اساسیترین مسأله ها شناخت راهبردها و جهت گیریهای دین اسلام در تربیت انسان است. بر این اساس، با بررسی قرآن کریم چهار راهبرد تعظیم، تکریم، تبیین، و تبشیر و تحذیر را به دست آوردیم که تعیین کنندة جهت گیری فعالیت ها و اقدامات تربیتی هستند. ما در این مقاله این اهداف راهبردی را با عناوین خاص مورد توجه و بررسی قرار داده ایم که عبارت اند از: 1. اختبار 2. اعتبار 3. التزام 4. اعتدال. سپس به شرح و تبیین هرکدام پرداخته و به این نتیجه رسیده ایم که سِیر تربیت انسان از دیدگاه قرآن، با رعایت ترتیب این چهار گام صورت خواهد پذیرفت.

دین اسلام برای رساندن انسان به درجات بالای اخلاقی و توسعه ی ارزش های والای آن در جامعه، از مبلّغین دینی و در قالب آموزش و یاددهی غیر رسمی بهره ی فراوانی می برد. اسلام در این روش راهبردهایی دارد که در صورت عمل به آنها از ناحیه ی مبلّغین، می توان انتظار داشت ارزش های اخلاقی به درستی در جامعه توسعه یابد و انسان، راه سعادت و تعالی را در پیش گیرد. بر این اساس، در این مقاله سعی داریم پس از بررسی آموزش غیر رسمی و مقایسهی کوتاه بین آن و آموزش رسمی، به بررسی راهبردهای اساسی قرآن کریم در تربیت اخلاقی انسان ها که می بایست توسط مبلّغین دینی دنبال گردد بپردازیم. این راهبردها عبارتند از: 1. راهبرد تعظیم؛ 2. راهبردتکریم؛ 3. راهبردتبیین؛ 4. راهبرد تبشیر و تحذیر، که در این جا با عناوین 1. اختبار[1] 2. اعتبار 3. التزام و 4. اعتدال نام برده شده است.

در این مقاله سعی شده است، برخی زمینه های بروز آسیب های اخلاقی و اجتماعی، از جمله، خودابرازی های عشقی، ظاهری و رفتاری، بررسی و راهبرد خوداثباتیِ منطقی وآگاهانه برای مقابله با انحرافات اخلاقی و اجتماعی مورد توجه قرار گیرد و از میان شیوه های خوداثباتی، شامل: خوداثباتیِ علمی، مهارتی و رفتاری – اجتماعی، مورد اخیر، در قالب الگوی خیراندیشی و صالح نگری با تفصیل بیشتری به بحث گذاشته و به عنوان یکی از بهترین راه های درمان آسیب های اخلاقی و اجتماعی واکاوی و تحلیل شود.