مهشاد شهبازی

بنا بر نظریه الن شووالتر، منتقد فمنیست مطرح امریکایی، در مطالعه هر زیرفرهنگ ادبی، از جمله زیرفرهنگ ادبی زنان، می توانیم گذر از سه برهه اساسی تقلید، اعتراض و خودیابی را مشاهده کنیم. شووالتر برای تبیین چگونگی این سیر یک الگوی سه مرحله ای را طراحی می کند و برهه تقلید از اسلوب و سنت مسلط مردانه را مرحله فمینین، برهه اعتراض به ارزش ها و معیارهای مسلط را مرحله فمینیست و برهه خودیابی و کشف هویت فردی را مرحله فیمیل می نامد. پژوهش حاضر، که حاصل مطالعه گسترده 33 اثر داستانی بلند از آثار داستان نویسان زن ایرانی از دهه 1340 تاکنون است، با نظر به نظریه فمینیستی شووالتر به سیر تغییر و تحول خودآگاهی داستان نویسان زن در ایران پرداخته و روند گذر از این برهه ها را نشان داده است. براساس یافته های این پژوهش، می توان این گونه استدلال کرد که الگوی شووالتر در مورد زیرفرهنگ ادبی زنان ایرانی نیز صدق می کند؛ با این تفاوت که گذر از مرحله دوم و ورود کامل به مرحله سوم فقط از سوی شهرنوش پارسی پور و در رمان عقل آبی محقق شده است.