شرمین عیسی زاده زیری

جهان حاضر با تحمیل محدودیت های خود، انسان را ناگزیر به پناه بردن بر جهانی ساخته ذهن و مبتنی بر رؤیا می سازد تا لحظاتی را در آرامش سپری سازد که این مهم در ادبیات نمایشی و سینما با مفهوم تعلیق ناباوری ممکن می گردد. معماری به عنوان هنری دیرباز و معمار باهدف اولیه خود که برانگیختگی احساسی در کاربر فرای خلق فضاهای کاربردی است، می تواند با طراحی فضاهایی ماورا تصورات، الگوهای طراحی بدیعی را در این حوزه وارد نماید. هدف در این پژوهش شناسایی عوامل اثرگذار بر ایجاد تعلیق ناباوری در فضاهای داخلی است. بر اساس شاخص های واکاوی شده و با اتکاء به مدلسازی مفهومی، سنجش نمونههای موردی از طریق کمّی سازی و تحلیل یافته ها بر اساس طیف لیکرت، هفت معیار و بیست و چهار شاخص دسته بندی گردیده و راهکارهای طراحی و نحوه اثربخشی آنها بر کاربر موردبحث قرار گرفته اند که به کارگیری آنها در معماری فضاهای داخلی میتواند منجر به ورود کاربر به جهانی ماورا تصورات گردد.

استفاده از اصول حاکم بر کهن الگوها به عنوان الگوهای ذهنی و ناخودآگاه جمعی بشر، به عنوان راهکارهایی با پشتوانه عمیق و مؤثر اجتماعی و کالبدی می تواند در سیاست گذاری نحوه تأمین مسکن در قالب اصول حاکم بر برنامه ریزی و طراحی مسکن ایرانی اسلامی، نقش مؤثری داشته باشد. کهن الگوها در میان انسان ها، طی قرن ها مشترک بوده و به عنوان میراثی انسانی و فارغ از تجربه های فردی با حفظ الگوهای تکرارشونده و ایجاد فضایی مطلوب از لحاظ روانی در حفظ سلامت روان ساکنین تأثیرگذار هستند. بررسی های صورت گرفته با کلیدواژه کهن الگو در منابع گذشته نشان می دهد که تلفیق و وجه اشتراک کهن الگوها از دیدگاه بینش اسلامی و تأثیرات آن در سلامت روان کاربران، بررسی نگردیده است، درحالی که شناخت مؤلفه های مؤثر مشترک بین کهن الگوها، بینش اسلامی و سلامت روان کاربران می تواند در دستیابی به الگویی برای برنامه ریزی ساخت مسکن ایرانی راهگشا باشد. هدف از تحقیق حاضر تبیین اصول مشترک کهن الگوهای خانه های ایرانی از دیدگاه اسلامی و منطبق بر مؤلفه های تأثیرگذار بر سلامت روان ساکنان است. پژوهش کیفی حاضر، اطلاعات حاصل از اسناد معتبر علمی در 11 سال اخیر را به صورت نظام مند مورد تحلیل محتوا قرار داده است. نتایج نشان می دهد که ۱۰ اصل مشترک در کهن الگوهای خانه های ایرانی از دیدگاه بینش اسلامی، در حفظ سلامت روان ساکنان تأثیرگذار هستند که سلسله مراتب با بیشترین و تقسیم فضایی با کمترین میزان تأثیرگذاری، از جمله آنها هستند. با تدوین این اصول در سطوح سیاست گذاری، برنامه ریزی و قوانین موضوعی مرتبط با تأمین مسکن می توان گامی بلند در راستای دستیابی به الگوی خانه ایرانی، اسلامی برداشت.