امیر افضلی گروه

با توجه گسترش اکوتوریسم، بررسی اثرات آن بر توانمندسازی جوامع محلی از اهمیت بالایی برخوردار است. از همین رو، این پژوهش به دنبال اندازه گیری میزان توانمندسازی جوامع محلی در اثر اکوتوریسم بود. در این راستا با بهره گیری از چارچوب مفهومی چرخ توانمندسازی مندوزا راموس (2013)، پیمایشی در شهرستان سوادکوه اجرا شد. بر این اساس، با استفاده از فرمول دانیل، حجم نمونه برابر 240 نفر برآورد شد که این تعداد با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. داده ها از طریق یک پرسشنامه گردآوری شد که برای تعیین روایی آن علاوه بر نظرخواهی از متخصصان (روایی صوری)، از روایی همگرا استفاده شد. به منظور محاسبه پایایی آن نیز دو روش آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی بهره گرفته شد. تجزیه وتحلیل داده ها با استفاده از نرم افزارهای SPSS نسخه 22 و Smart PLS انجام شد. یافته های حاصل آمار استنباطی که با استفاده از تحلیل عاملی تأییدی انجام پذیرفت، نشان داد که توانمندسازی جامعه محلی دارای پنج مؤلفه اصلی (روان شناختی، محیط زیستی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی) است و همگنی و پایایی معرف ها مورد تأیید بود. همچنین، نتایج نشان داد که میانگین توانمندسازی کل در شهرستان سوادکوه برابر 1/3 از 5 بود. بیشترین میزان توانمندسازی مربوط به مؤلفه های توانمندسازی روان شناختی (35/3) و محیط زیستی (22/3) بود و کمترین میزان توانمندسازی مربوط به مؤلفه های سیاسی (89/2) و اقتصادی (96/2) بود. مؤلفه توانمندسازی اجتماعی (10/3) در وضعیت متوسط قرار داشت. بر این اساس توصیه می شود؛ با رویکرد مشارکتی و با بهره گیری از اصول و فنون تسهیلگری نسبت به بهبود توانمندسازی سیاسی و اقتصادی در شهرستان سوادکوه اقدام شود.

 امروزه، مؤسسات آموزش عالی در سراسر جهان تغییر در مأموریت ها، اهداف و چشم اندازهای خود را برای توجه و تلفیق مسائل مربوط به حفظ تنوع زیستی در کارکردهای خود آغاز کرده اند. مؤلفه انسانی نظام آموزش عالی یکی از ارکان این نظام به شمار می رود که در پیوندی پویا و هماهنگ با دیگر مؤلفه ها نقش محوری را در پیشبرد اهداف نظام ایفا می کند. حال آنکه تا کنون در کشور تلاش مؤثری در زمینه شناسایی مؤلفه های اثرگذار در بهبود صلاحیت های حرفه ای اعضای هیأت علمی صورت نگرفته است. لذا، این تحقیق به منظور شناسایی مؤلفه های صلاحیت های حرفه ای اعضای هیأت علمی برای آموزش تنوع زیستی انجام گرفت. این پژوهش با رویکرد کیفی و با روش تحلیل محتوای استقرایی انجام شد. اطلاعات مورد نیاز از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته با 24 نفر از متخصصان حوزه آموزش محیط زیست و تنوع زیستی که به روش نمونه گیری گلوله برفی انتخاب شده بودند، جمع آوری شدند. تحلیل محتوای استقرایی با مشخص ساختن وجوه معنایی و سپس، برچسب زدن ب ه آنها در قالب کدهای کیفی آغاز شد و با مقوله بندی کدها و ایجاد ارتباط بین مقوله ها ادامه یافت. این فرایند با استفاده از نرم افزار MAXQDA اجرا شد. برای اعتباربخشی یافته های کیفی از راهبردهای بازبینی مشارکت کنندگان و بازبینی متخصصان استفاده شد. یافته ها نشان داد که صلاحیت های حرفه ای اعضای هیأت علمی برای آموزش تنوع زیستی شامل صلاحیت های مهارتی، صلاحیت های دانشی، صلاحیت های ارزشی و اخلاقی است که هر کدام نشانگرهایی دارد.

جوانان روستایی، به عنوان کشاورزان و تولیدکنندگان آینده بخش کشاورزی و روستایی و نیروی مولد این بخش از اهمیت خاصی در زمینه دستیابی به توسعه پایدار برخوردار هستند. از نظر بسیاری از صاحبنظران، نظام ترویج کشاورزی ایران به عنوان متولی توسعه منابع انسانی در بخش کشاورزی، بایستی نقش ویژه و محوری در این زمینه ایفا نماید، اما در این زمینه، با چالش ها و مشکلاتی مواجه بوده است. بر این اساس، هدف اصلی پژوهش حاضر، شناسایی چالش های پیش روی برنامه های توسعه ظرفیت های جوانان روستایی در نظام ترویج کشاورزی ایران بود که با استفاده از رویکرد کیفی انجام شد. در این پژوهش، با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند و معیار اشباع نظری، 24 نفر از اعضای هیات علمی، مدیران، کارشناسان و صاحبنظران مرتبط، به عنوان مشارکت کنندگان پژوهش تعیین شدند که با استفاده از ابزار مصاحبه نیمه ساختاریافته اطلاعات مورد نظر از آنها جمع آوری گردید. به منظور تحلیل داده ها نیز از روش تحلیل محتوای کیفی با کدگذاری نظام مند به کمک نرم افزار Maxqda 12 استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد که در مجموع، 68 چالش در قالب دو مؤلفه اصلی 1) چالش های مرتبط با نظام ترویج و آموزش کشاورزی (شامل چهار مؤلفه فرعی نهادی- سازمانی، فرهنگی- اجتماعی، نیروی انسانی و علمی - تخصصی) و 2) چالش های کلان مرتبط با روستا و جامعه روستایی (شامل پنج مولفه فرعی سیاستگذاری و برنامه ریزی، فضایی، اقتصادی، آموزشی و فرهنگی- اجتماعی) پیش روی برنامه های توسعه ظرفیت های جوانان روستایی در نظام ترویج کشاورزی ایران وجود دارد. بر اساس نتایج بدست آمده موفقیت فعالیت های توسعه ظرفیت در جوانان روستایی نیازمند برنامه ریزی مدون و بلندمدت با مشارکت همه نهاد ها و سازمان های دخیل در این بخش با مشخص کردن نقش و کارکرد هر یک است.