کتایون رنجبر

در پژوهش پیشِ رو جایگاه زبان ترکی درمیان گروهی از دانش آموزان دبیرستانی دختر ساکن شهرستان بهارستان واقع در استان تهران بررسی می شود؛ والدین این دانش آموزان ترک زبان بوده و پیش تر به این شهرستان مهاجرت نموده اند. هدف از این پژوهش، در چارچوب تحلیل حوزه ای فیشمن (1964)، بررسی نقش و جایگاه زبان ترکی درکنار زبان فارسی در دو حوزه خانواده و مدرسه درمیان این گروه از دانش آموزان است. داده های پژوهش با کمک پرسش نامه و مشاهده مستقیم در یک بازه زمانی طولانی گردآوری شد. این پژوهش از نوع کمّی است و تحلیل داده ها به وسیله نرم افزار (SPSS) انجام گرفت و باتوجّه به ماهیت پرسش های پژوهش از آزمون آماری t تک گروهی و خی دو نیکویی برازش استفاده شد. نتایج نشان داد که این گروه از دختران باوجودِ تسلط به زبان ترکی، تمایل دارند هم در حوزه غیررسمیِ خانواده و هم حوزه رسمیِ مدرسه با سایر افراد ترک زبان بیشتر به زبان فارسی گفت وگو نمایند. همچنین، این پژوهش آشکار نمود که زبان ترکی درمیان دانش آموزان خانواده های مهاجر ترک زبان جایگاه و موقعیت خود را به طور چشمگیری از دست داده است و زبان ترکی در حوزه های محدودتری به کار می رود. زبان غالب، یعنی گونه فارسی تهرانی، در بیشتر موقعیت ها و حوزه ها جایگزین زبان ترکی شده است و بیم آن می رود که نسل دوم و سوم این مهاجران، تک زبانه شده و زبان بومی و مادری شان را برای همیشه فراموش کنند.