سید محمد حسینى

نهادگرائی نئولیبرال وظیفه نهاد ها و سازمان های بین المللی و منطقه ای را تعدیل آنارشی و توسعه همکاری بین اعضا و حل و فصل مسالمت آمیز منازعات و بحران های بین المللی می داند؛ اما نگاهی به عملکرد نهادها در بحران های بین المللی به وضوح نشان می دهد که در عمل و نه در تئوری حق با نئورئالیست ها می باشد که بر این باورند نهادهای بین المللی و منطقه ای تنها پدیده های سیاسی هستند که بازتابی از اهداف و منافع بازیگران قدرتمند می باشند و کارآمدی آنها به شدت به این اصل کلیدی وابسته است که اهداف آنها با منافع قدرت های بزرگ در یک راستا و همسو باشد. برای آزمون این فرضیه در پژوهش حاضر، بحران سوریه به طور موردی بررسی می شود. مدعای پژوهش پیش رو درباره بحران سوریه این است که تعارض منافع قدرت های بزرگ در شورای امنیت و همچنین قدرت های منطقه ای حاضر در اتحادیه عرب درباره بحران سوریه علت اصلی شکست سازمان ملل و اتحادیه عرب در مدیریت مسالمت آمیز بحران سوریه بود. روش پژوهش توضیحی و تبیینی با راهبرد قیاسی و گونه کاربردی می باشد.

با شروع تحولات عربی در سال 2011 موسوم به بهار عربی، نظام های سیاسی حاکم در کشورهای عربی دچار هراس از تسری اعتراضات مردمی به کشورهای خود شدند. جدی ترین و سخت ترین واکنش به این تحولات توسط حکومت سعوی صورت گرفت. واکنش عربستان به این تهدیدات، تغییری راهبردی در سیاست خارجی این کشور بود. حکومت سعودی با دیدن سرنوشت مبارک و بن علی در مصر و تونس دریافت که بقاء حکومت خود را نمی تواند صرفأ در اتحاد استراتژیک با ایالات متحده امریکا جستجو کند. بنابراین حکومت سعودی تصمیم گرفت تا در سیاست خارجی خود در سطح منطقه ای و بین المللی تغییراتی ایجاد نماید. این تغییرات موضوع مقاله حاضر را تشکیل می دهد. بر این اساس این سؤال را مطرح کردیم که: حکومت سعوی در قبال تحولات خاورمیانه در سال 2011 موسوم به بهار عربی چه تغییراتی در سطح سیاست خارجی خود ایجاد نمود؟ در پاسخ این فرضیه را مطرح می کنیم که:"حکومت سعودی به منظور کم کردن شدت وابستگی امنیتی خود به امریکا و نیز مواجه مؤثر با پیامدهای ناشی از تحولات عربی پس از 2011، راهبرد سیاست خارجی خود را در سطح منطقه ای از محافظه کاری تدافعی به تجدیدنظر طلبی تدافعی و در سطح بین المللی از ائتلاف مثبت با امریکا به تنوع بخشی با قدرت های بزرگ تغییر داده است". روش پژوهش در این مقاله توضیحی تبیینی و راهبرد پژوهش قیاسی و با بهره مندی از چارچوب مفهومی موازنه تهدیدِ استفان والت است. در سازماندهی مقاله ابتدا به تبیین نظری با استفاده از نظریه رئالیسم تدافعی می پردازیم.