زهرا سربازی

امروزه در ژئومورفولوژی زمین ساخت، از تجزیه و تحلیل های مورفومتریک به طور گسترده به عنوان روشی سودمند برای شناسایی فعالیت چین ها و طاقدیس ها از نظر رشد جانبی و عمودی استفاده می شود. در این پژوهش، تأثیر فعالیت های زمین ساخت در طاقدیس بایه با استفاده از پارامترهای گوناگون مربوط به هشت شاخص ژئومورفیک (VF, AR, FMF, SMF, FSI, FFS, FD, ED)، نقشه های توپوگرافی و زمین شناسی، تصاویر کوئیک برد و DEM 5/12 متر در بستر GIS مورد ارزیابی و تجزیه و تحلیل قرار گرفت و یافته های به دست آمده با شواهد میدانی کنترل شد. منطقه مورد مطالعه در جنوب باختری زرنه در ایوان غرب واقع در استان ایلام و در منطقه زمین ساخت فعال زاگرس چین خورده قرار گرفته است. یافته های به دست آمده برای شاخص های مورد بررسی در طاقدیس بایه نشان داد که ساختار این طاقدیس جوان است و نیروهای زمین ساختی در آن تداوم دارند و هنوز به تکامل نرسیده اند. علاوه بر ارزش های عددی محاسبه شده برای این شاخص ها، شواهد ژئومورفولوژیکی موجود در منطقه، از جمله: جبهه های کوهستانی خطی، مستقیم و پرشیبِ گسلی، دره های ژرف، باریک و V شکل، اشکال مثلثی بزرگتر با درازای قاعده بیشتر، یال کوتاه تر و پرشیب تر و درصد بخش های بریده شده کمتر و بریده نشده بیشتر جبهه کوهستان در یال جنوب باختری، گویای وضعیت زمین ساختی فعال تر این یال نسبت به یال شمال خاوری طاقدیس است. یافته های به دست آمده از این شاخص ها فهم مناسبی از وضعیت زمین ساخت موجود در طاقدیس بایه را آشکار کرد؛ به عبارت دیگر، یافته های به دست آمده از شاخص های ژئومورفیک اهمیت استفاده از مجموعه داده ها و اطلاعات گردآوری شده از منابع گوناگون و هم پوشانی آنها در یک بستر نرم افزاری نیرومند و توانا، همچون سامانه اطلاعات جغرافیایی را برای ارزیابی میزان فعالیت های نسبی زمین ساخت در طاقدیس بایه و دیگر مناطق به روشنی نشان داد.