علی سلماس نیا

امروزه سازمان ها جهت کسب موفقیت در محیط رقابتی نیاز به حرکت در مسیر اهداف توسعه پایدار دارند. پژوهش حاضر با هدف شناسایی و تحلیل شاخص های توسعه پایدار مناطق آزاد ایران انجام می شود. بدین منظور شاخص های توسعه پایدار مناطق آزاد از دو بعد داخلی و خارجی و از سه جنبه؛ زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی و از روش دیمتل فازی مورد بررسی و تحلیل قرار می گیرند. 8 نفر از خبرگان به پرسشنامه دیمتل به 44 شاخص داخلی و 24 شاخص خارجی پاسخ می دهند که با استفاده از نرم افزار متلب، کدنویسی داده ها انجام می شود و میزان رابطه هر شاخص با شاخص های دیگر و همچنین شدت تاثیرگذاری و تاثیرپذیری شاخص ها در دو بعد داخلی و خارجی بدست می آید. نتایج  نشان می دهد که «تفکیک، جمع آوری، حمل و نقل، بازیافت، دفن زباله و دفع پسماندهای صنعتی»، بیشترین ارتباط را با سایر شاخص های داخلی دارد، در حالیکه «فرهنگ رعایت استاندارد ایمنی و زیست محیطی توسط شرکت های حمل و نقل و شرکت های گردشگری»، بیشترین ارتباط را با سایر شاخص های خارجی دارد. همچنین «تدوین و حمایت از سیاست های توسعه پایدار»، تاثیرگذارترین و «رضایتمندی گردشگران و مشتریان» تاثیرپذیرترین شاخص داخلی است و نیز«آموزش توسعه پایدار جامعه محلی»، تاثیرگذارترین و «مشارکت گردشگران و مشتریان جهت عدم ایجاد آلودگی های زیست محیطی» تاثیرپذیرترین شاخص خارجی است. از مهمترین نتایج این پژوهش می توان به شناسایی روابط بسیار پیچیده شاخص های توسعه پایدار مناطق آزاد، نمایش وضعیت شاخص ها از جهت روابط تاثیرگذاری و تاثیرپذیری و نحوه ارتباط شاخص ها از طریق رسم نمودار پراکندگی و  ارتباطی و علّی اشاره نمود.