ناصر ساکی

فرودگاه ها ﺑﻪ دلیل ماهیت شان ﺑﺮ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺍﻗﺘﺼادی ﻛﺸﻮﺭها تأثیر بسیار چشمگیری دارند. امروزه ﺑﻪ دلیل ﺍﻓﺰﺍیﺶ درآمد و کاهش تلفات ﻧﺎﺷی ﺍﺯ ﺣﻮﺍﺩﺙ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧی، ﺑﻬﺒﻮﺩ ﻣﺪﺍﻭﻡ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﻓﺮﻭﺩﮔﺎﻩ ﻫﺎ ﻻﺯﻡ ﻭ ﺿﺮﻭﺭی است. ﻫﻤﭽﻨیﻦ ﺣﻤﻞ ﻭﻧﻘﻞ ﺍﺯ ﺍﻣﻮﺭ ﺯیﺮﺑﻨﺎیی ﻭ یﻜی ﺍﺯ ﺍﺟﺰﺍی ﻣﻬﻢ ﭼﺮﺧﻪ ﺗﻮﻟیﺪ ﻣﺼﺮﻑ ﻣﺤﺴﻮﺏ ﻣی ﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻓﺮایﻨﺪ ﺭﺷﺪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩی، ﻧﻘﺶ ﺑﺴیﺎﺭ ﻣﻬﻢ ﻭ ﺗﺄﺛیﺮﮔﺬﺍﺭی ﺩﺍﺭﺩ، ﺿﻤﻦ ﺁﻧﻜﻪ ﺧﻮﺩ ﻧیﺰ ﺍﺯ ﻓﺮایﻨﺪ ﺭﺷﺪ ﻭ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩی ﺗﺄﺛیﺮﭘﺬیﺮ ﺍﺳﺖ. بر این اساس هدف این پژوهش، تجزیه وتحلیل ساختار هزینه های مربوط به فرودگاه های ایران و ارزیابی نقش آنها در بهبود کارایی تخصیصی می باشد. ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺭﻭﺵ، ﺍیﻦ ﺗﺤﻘیﻖ ﺍﺯ ﻧﻮﻉ توصیفی- ﭘیﻤﺎیﺸی و همبستگی ﻣی ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺍﺯ ﻟﺤﺎﻅ ﻧﻮﻉ ﻧﻈﺎﺭﺕ ﻭ ﺩﺭﺟﻪ ﻛﻨﺘﺮﻝ ﺍیﻦ ﺗﺤﻘیﻖ ﺩﺭ ﺯﻣﺮه ﺗﺤﻘیﻘﺎﺕ ﻣیﺪﺍﻧی ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ. برای تحلیل فرضیه ها، از روش تحلیل پوششی داده ها استفاده شد. به منظور محاسبه ساختار هزینه، از هزینه های عملیاتی و هزینه های اداری و عمومی و به منظور محاسبه کارایی تخصیصی از تعداد کارکنان شاغل در فرودگاه و اندازه سطوح پروازی برای محاسبه کارایی، کارایی فنی با اندازه ترمینال و طول باند و برای کارایی اقتصادی با تعداد مسافران در فرودگاه، تعداد پروازها استفاده شده است. این متغیرها، طی سال های ۱۳۹۸-۱۳۹۳ بررسی شدند. نتایج نشان دادند که هزینه های عملیاتی با اندازه ترمینال، طول باند پرواز، تعداد کارکنان شاغل و تعداد پروازهای فرودگاه های کشور، ارتباط معناداری دارد و با اندازه سطوح پروازی، تعداد مسافران و مقادیر بار فرودگاه های کشور، ارتباط معناداری ندارد. همچنین نتایج این پژوهش نشان داد که هزینه های اداری و عمومی با اندازه ترمینال، تعداد کارکنان شاغل، تعداد مسافران، مقادیر بار و تعداد پروازهای فرودگاه های کشور، رابطه معناداری دارد و با طول باند و اندازه سطوح پروازی، ارتباط معناداری ندارد.