یاسین پورعلی قراجه

«جهاد تبیین» به یکی از واژه های پربسامد در آثار تحلیلگران فرمایشات مقام معظم رهبری تبدیل شده است که ایشان در اربعین امسال در دیدار با دانشجویان، «جهاد تبیین» را از وظایف آن ها برشمرده است. در همین راستا، بررسی پشتوانه های دینی این کار از ارزش بالایی برخوردار است؛ چراکه به آن صبغه دینی و شرعی مضاعف می دهد. جهاد تبیین برای دفع ایراد و اشکال از ساحت معارف اسلامی، به ویژه «احادیث» و برای حفظ دین از طعن مخالفان و معاندان از اهمیت و ضرورت به سزایی برخوردار است. با این تفاسیر، پژوهش حاضر به دنبال پاسخ به این پرسش است که امام رضا(ع) چگونه و با استعانت از چه رویکرد و شیوه ای به تبیین «مشکل الحدیث»های اجدادشان می پرداختند؟ در همین راستا، نوشتار پیش رو، ضمن بیان پشتوانه دینی کلیدواژه «جهاد تبیین»، به بررسی سیره امام رضا(ع) در محدوده کتاب عیون اخبارالرضا(ع) پرداخته است. طبق یافته های پژوهش که مبتنی بر روش «اسنادی» است؛ امام رضا(ع) در مواجهه با تبیین مشکل الحدیث، با سه رویکرد «تبیینی»، «انکاری» و «تأویلی» مجاهدانه به تبیین احادیث مشکل اجداد طاهرینش پرداخته اند که این احادیث در سطح جامعه اسلامی، سبب شبهه و سؤال شده بود. هدف اصلی از این پژوهش این است که نشان داده شود جهاد تبیین امر مقدسی است که مجاهدان اصلی این جهاد، ائمه طاهرین(ع) هستند .

حوزه علمیه قم در صد سال اخیر با جهش علمی قابل توجهی مواجه شده است. علوم حدیث در این سیر صعودی جایگاه بالایی را به خود اختصاص داده است. تصحیح و چاپ متون حدیثی به در جهت ارتقای دانش حدیث تعیین کننده است در این راستا می توان تصحیح کتاب «وسائل الشیعه» را یکی از ثمرات علمی سده اخیر حوزه علمیه قم دانست که این کار به امر آیت الله العظمی بروجری و به همت آیت الله ربانی شیرازی به ثمر نشست. محور اصلی این پژوهش به روش شناسی آیت الله ربانی شیرازی در تصحیح «وسائل الشیعه» مربوط است در کنار آن به مباحثی همچون نسخه های وسائل الشیعه، چاپ های مختلف وسائل و امتیاز این چاپ با سایر چاپها و... پرداخته شده است.