کاوه امین نژاد

در سده معاصر، توسعه سریع فناوری های اطلاعات و ارتباطات راه دور، گذار از شهرصنعتی به گونه های مختلفی ازشهرهای جدیدهمچون: شهرهای دیجیتال،دانش محور،اطلاعاتی،فراگیر و در راس آنها شهرهوشمند را تسهیل نموده است. یکی از الزامات شکل گیری شهرهای هوشمند، تغییر در رویکردهای ناظر به مدیریت و حاکمیت برشهرها است که از آن به عنوان حکمروایی هوشمند یاد می شود. به نظربرخی صاحبنظران، شهرهای هوشمند با حکمروایی هوشمند آغاز می شوند. هدف اصلی این پژوهش، بررسی بسترها و موانعی است که درتحقق یا عدم تحقق حکمروایی هوشمند نقش دارند و دراین راستا ضمن شناسایی و بررسی مصادیق حکمروایی هوشمند درسنندج، میزان آمادگی و تحقق پذیری بسترهای موجود در این حوزه را مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهد.نوع پژوهش توسعه ای –کاربردی بوده و از نظر ماهیت و روش، توصیفی-تحلیلی و پیمایشی می باشد. گردآوری داده های اولیه با بهره گیری از روش های اسنادی ومیدانی انجام گرفته وجامعه آماری شامل مدیران ارشد ادارات ،هیات علمی دانشگاهها وسازمان های مردم نهاد مرتبط با موضوع می باشند. براین اساس روش نمونه گیری انتخاب شده دراین پژوهش نمونه گیری طبقه ای است.فرایند تحلیل داده های بدست آمده از طریق مبانی تحلیل شبکه یا ANP و درقالب نرم افزار Super Desicion انجام شده است. نتایج این مطالعه باتوجه به معیارهای ارزیابی نشان می دهد که محورحکمروایی با کسب امتیاز 14/0 پس ازمحورهای محیط، تحرک و مردم هوشمند در رتبه چهارم تحقق پذیری قرارگرفته است.و درمیان موانع تحقق شهرهوشمند،کمبود نیروی متخصص و مراکزتحقیق وتوسعه مهمترین مانع درتحقق محیط هوشمند درشهرسنندج به شمار می رود.

فرایند شهرنشینی در مناطق مختلف جهان از ابعاد و زوایای گوناگون موردبحث و بررسی قرارگرفته است. یکی از این ابعاد مبحث توسعه است که نظرو توجه بسیاری از محققان عرصه شهر را به خود جلب نموده است.در این راستا تلاش های صورت گرفته در جهت بررسی پیوند میان توسعه یافتگی با فرایند شهرنشینی کشورها را می توان در ارزیابی میزان سلامت یا عدم سلامت روند تحولات نظام اجتماعی- اقتصادی یک جامعه ردیابی کرد. بدین نحو که هر چه همبستگی و نزدیکی میان بحث توسعه و فرایند شهرنشینی بیش تر و بالاتر باشد روند تحولات و پیشرفت های اجتماعی-اقتصادی جامعه از درجه سلامت بیش تری برخوردار بوده و میزان آسیب های اجتماعی-اقتصادی و فرهنگی جامعه پایین تر خواهد بود و هرچه همبستگی میان این دو کم تر و فاصله آن ها از هم بیش تر باشد نشان از عدم تعادل و سلامت تحولات و پیشرفت های اجتماعی-اقتصادی جامعه دارد و میزان آسیب ها در همه ابعاد بالا خواهد بود. هدف از نگارش این مقاله بررسی و ارزیابی میزان همبستگی میان شاخص های توسعه و نظام شهرنشینی در ایران می باشد به همین منظور، نخست به بررسی وجوه تفاوت نظام شهرنشینی در کشورهای شمال و جنوب پرداخته شده و سپس با استفاده از شاخص هایی همچون میزان تولید ناخالص داخلی، میزان سواد و اشتغال و مقایسه آن ها با نسبت های شهرنشینی کشور و استان ها طی دوره های مختلف آماری، سعی شده تا وضعیت توسعه در ارتباط با شهرنشینی ایران تبیین گردد. در این مقاله از روش تحلیلی-تطبیقی استفاده شده و جهت سنجش میزان توسعه یافتگی و نرخ شهرنشینی استان ها از تکنیک رتبه بندی بهره گرفته شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که میزان پیوند و ارتباط میان شاخص های توسعه اقتصادی و انسانی با فرایند شهرنشینی در ایران بسیار ضعیف بوده و از الگوی مشخص و قابل فهمی پیروی نمی کند.