احمدعلی گودرزی

جمهوری اسلامی ایران به دلیل قرار داشتن در همسایگی کشور افغانستان به عنوان بزرگترین تولیدکننده مواد مخدر جهان و همچنین از این جهت که کوتاه ترین، با صرفه ترین و مهم ترین مسیر ترانزیت بین المللی مواد مخدر از شرق به غرب جهان است، یکی از آسیب پذیرترین کشورهای جهان در مقابله با قاچاق مواد مخدر است. شواهد نشان می دهد که اقدامات انجام گرفته در حوزه های مختلف با همکاری دستگاه های گوناگون جهت کنترل قاچاق مواد مخدر تاثیرات زیادی در این حوزه داشته است. یکی از مهمترین سازمان ها در حوزه یاد شده مرزبانی ناجا و به خصوص دریابانی چابهار می باشد که با اقدامات خود سعی در کاهش ترانزیت مواد مخدر داشته است. هر چند دریابانی چابهار تاکنون توانسته اند اقدامات بسیار مناسبی را در جلوگیری از ورود مواد مخدر به کشور داشته باشد اما خود با چالش هایی روبرو است؛ این تحقیق با روش کیفی و مصاحبه با 30 کارشناس حوزه پژوهش انجام شده است. نتایج بدست آمده نشان می دهد که مرزهای شرقی ایران به دلیل طولانی بودن با دولتهای ورشکسته و بی ثبات همچون افغانستان و پاکستان، عوامل ژئوموفولوژیکی همچون اتصال استانهای شرقی با دشت لوت و برخی از عوامل داخلی مثل شرایط اقتصادی نامناسب مناطق مرزی، مهمترین منطقه قاچاق مواد مخدر به داخل کشور بوده و زمینه مناسبی را برای رشد و گسترش قاچاق مواد مخدر در این منطقه فراهم نموده است.

زمینه و هدف: اشراف اطلاعاتی فرماندهان از نیازهای اساسی و عوامل موفقیت برای پیش بینی آسیب ها و تهدیدات امنیّتی و اخذ تصمیم مناسب توسط آنان است، این مهم در تأمین امنیّت پایدار مرزی از نقش بسزایی برخوردار است. پژوهش حاضر درصدد طراحی الگو اشراف اطلاعاتی فرماندهان در کنترل تردد گروهک های تروریستی در هنگ مرزی پاوه است. روش : این پژوهش ازنظر نوع، کاربردی و روش انجام آن ترکیبی است. جامعه مشارکت کننده بخش کیفی شامل فرماندهان و مدیران مرزبانی استان کرمانشاه و هنگ مرزی پاوه بودند که با روش هدفمند و براساس اصل اشباع نظری 15 نفر از آن ها انتخاب شدند. در بخش کمّی، جامعه آماری 100 نفر است که حجم نمونه 81 نفر با استفاده جدول مورگان تعیین شد. روایی کیفی پژوهش از طریق دو نیمه کردن نتایج مصاحبه ها و کنترل آن و کار مستمر محقق با داده ها و روایی کمّی تحقیق با بهره گیری از نظر خبرگان و پایایی آن براساس آلفای کرونباخ (871/.) تأیید شد. تحلیل داده ها به روش تحلیل محتوای کیفی و تحلیل عاملی اکتشافی به وسیله نرم افزارهای Maxqda و SPSS و AMOS انجام شده است. یافته ها: یافته ها نشان داد که درمجموع سه مقوله اصلی اشراف اطلاعات موضوعی، محیطی و فردی و 9 مقوله فرعی: 1- اطلاعاتی، 2- اقتصادی،  3- سیاسی، 4- سازمانی، 5- نیازهای فیزیکی مرز، 6- امکانات و تجهیزات، 7- ویژگی های محیطی، 8- نیروی انسانی و 9- معضلات اجتماعی مرزنشینان در قالب 54 گویه الگو اشراف اطلاعاتی فرماندهان در کنترل تردد گروهک های تروریستی را تبیین می کند. نتیجه گیری : توجه به ابعاد اشراف اطلاعات موضوعی، محیطی و فردی از اصول مهمی است که موفقیت یگان های انتظامی را در تأمین امنیّت مرزی تضمین می کند.