بدریه تابا

در رویکرد غالب مدیریت گردشگری یعنی رویکرد سیستمی، گردشگری از دو بعد اصلی عرضه و تقاضا شکل گرفته که عملکرد مطلوب آنها تحت تأثیر محیط بیرونی(شرایط اقتصادی، اجتماعی و..) اثرگذار بر عملکرد این دو بعد می باشد. باید دانست که گسترش مطلوب گردشگری در نواحی روستایی به عنوان فعالیتی با صحنه ای گسترده که دربرگیرنده بازیگران متعدد می باشد، نیازمند عملکرد هماهنگ و سازمند تمامی ابعاد و عناصر آن می باشد. این در حالی است که در روستاهای منطقه مورد مطالعه نیز همانند شرایط عمومی گردشگری روستایی کشور، تسلط دیدگاه بخشی و جزئی نگری در مدیریت گردشگری آنها سبب عملکرد نامطلوب عناصر اصلی سیستم گردشگری و در نتیجه عدم تحقق نتایج مثبت توسعه گردشگری روستایی گردیده است. در این راستا نیاز است که در ابتدا با دیدگاهی جامع و مبتنی بر رویکرد سیستمی، وضعیت گردشگری منطقه آسیب شناسی گردیده و در وهله بعد راهبردهای عملی جهت برون رفت از وضع نامطلوب موجود تدوین گردد. پژوهش کاربردی حاضر نیز به منظور دستیابی به این اهداف انجام گرفته است. گردآوری اطلاعات در بخش نظری با استفاده از منابع اسنادی و در بخش عملی با توزیع پرسشنامه در میان 100 نفر از صاحبنظران و متخصصان گردشگری استان کردستان بوده است. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از شاخص های آمار توصیفی(میانگین و مد) و آزمون های آماری T تک نمونه ای و رتبه ای فریدمن و تکنیک سوات در نرم افزارهای SPSS، excel و expert choice، نشان دادند وضعیت شاخص های بعد تقاضا و محیط بیرونی در حد رضایت بخشی هستند و در مقابل وضعیت بعد عرضه سیستم گردشگری منطقه نامطلوب ارزیابی گردیده است. همچنین نتایج تکنیک برنامه ریزی سوات هم نشانگر قرار گرفتن منطقه مورد مطالعه در موقعیت تهاجمی و رسوخ در بازار می باشد و در میان راهبردهای این موقعیت نیز بهره گیری از موقعیت مطلوب قرارگیری در مسیر عمده و مهم گردشگری تجاری کشور یعنی بانه – مریوان، مهمترین و اولویت دارترین راهبرد اجرایی است.

ارتقا و بهبود سطح کیفیت زندگی روستاییان به عنوان هدف اصلی اجرای برنامه های توسعه روستایی و از مهمترین آنها یعنی طرح های هادی به عنوان موردی ترین طرح های توسعه محلی است. در این راستا نیاز است که پس از گذشت چند سال از اجرای طرح های هادی، ارزشیابی لازم انجام شود تا از یک سو پیامدهای اجرای طرح  بر تغییرات سطح کیفیت زندگی روستاییان مشخص گردد و از سویی دیگر با شناسایی نقاط قوت و ضعف، اطلاعات لازم برای مدیریت بهتر طرح های یادشده جهت ارتقای مطلوب سطح کیفیت زندگی روستاییان حاصل آید. این مطلب، هدف اصلی پژوهش کاربردی حاضر بوده که با روش توصیفی – تحلیلی انجام و اطلاعات آن از دو منبع اسنادی و میدانی (مصاحبه، پرسشنامه و مشاهده) جمع آوری شده است. جهت تعیین حجم نمونه آماری از جامعه پژوهش یعنی سرپرستان خانوار 8 روستای(1252 خانوار) بخش خاوومیرآباد که از اجرای طرح هادی روستاهایشان حداقل 3 سال گذشته است از فرمول کوکران استفاده و 250 سرپرست به عنوان حجم نمونه تعیین و پس از توزیع طبقه ای پرسشنامه ها در میان روستاها، به صورت تصادفی ساده نیز پرسشنامه ها در میان سرپرستان خانوار توزیع گردیدند. نتایج تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از شاخص های آمار توصیفی(میانگین و مد) و آزمون های آمار استنباطی(خی دو، t تک نمونه ای، همبستگی پیرسون، تحلیل واریانس یکطرفه و تحلیل مسیر) نشان دادند که اجرای طرح های هادی در ارتقای و بهبود ابعاد اقتصادی و اجتماعی کیفیت زندگی روستاییان ناموفق بوده و در مقابل موجب ارتقای و بهبود سطح کیفیت زندگی روستاییان در دو بعد محیطی و کالبدی گردیده است. همچنین بین میانگین کیفیت زندگی روستاییان با قدمت اجرای طرح ها و جمعیت روستاها ارتباط معنی داری وجود دارد و این بعد کالبدی است که بیشترین تاثیر را بر بهبود کیفیت زندگی روستاییان بواسطه اجرای طرح های هادی داشته است.