امید شاهمرادی

جامع الصّنایع والاوزان از مهم ترین و کهن ترین آثار بلاغی است که در سده هشتم در شبه قاره هند نگاشته شده است. مؤلّف این متن، سیف جام هروی است که در دربار تغلقیان و شخص فیروزشاه و پسر او فتح خان می زیسته است. جامع الصّنایع در سال 1399 در سلسله انتشارات دکتر محمود افشار، با همکاری انتشارات سخن به چاپ رسید. متن کتاب با وجود داشتن نسخ مضبوط، دارای خطاها و ناهمواری های فراوانی است که در این مقاله ذیل دو عنوان کلّی «نقد و بررسی بخش تصحیح متن» و «نقد و بررسی بخش تحقیقی متن» مورد بررسی قرار گرفته است. از خلال این بررسی روشن می شود که این متن علاوه بر دارابودن خطاهای صوری و ویرایشی فراوان، به علّت روش ناصحیح تحقیق، استفاده نادرست و ناکافی از منابع در دسترس، عدم وحدت رویه و نیز روش غیرعلمی در تصحیح متن، دارای لغزش های فراوانی است که نیاز به یک بازنگری کلّی و دقیق را در آن ایجاب می کند. همچنین در این مقاله نشان داده شده است که برخی از ضبط های ناصحیح موجود در نسخه اساس جامع الصّنایع، با استفاده از منابع جانبی به ویژه مجموعه لطایف و سفینه ظرایف، قابل اصلاح بوده که مصحّح از آن غفلت کرده است.