محمدمهدی گلشاهی

آموزش و پرورش یکی از حوزه های زندگی بشر است که با فرهنگ پیوندی عمیق دارد ،بر این اساس مدارس طبق شیوه ها و ارزش های فرهنگی شکل می یابند و در چارچوب برنامه درسی هنجارهای جامعه ای را منعکس می کند که در آن زاده شده اند . آموزش وپرورش یکی از حوزه های زندگی بشر است که با فرهنگ پیوندی عمیق دارد، بر این اساس مدارس طبق شیوه ها و ارزش های فرهنگی شکل می یابند و در چارچوب برنامه درسی هنجارهای جامعه ای را منعکس می کنند که در آن زاده شده اند. در اینجا آنچه در درجه اول حائز اهمیت است، برنامه ی درسی تدوین شده در جهت هویت سازی و پس ازآن شیوه ی بازنمایی و تدریس این مفاهیم است که تعیین کننده ی کارکرد برنامه درسی است. لذا پژوهش حاضر با محور قرار دادن رویکرد پرسش محور (الگوی فراشناختی) به برنامه درسی پایه ابتدایی، به بررسی دو گونه ی بازنمایی ذهنی و گزاره ای به ویژه پرسش های کتب درسی پایه ابتدایی می پردازد و به این پرسش پاسخ می دهد که بازنمایی هویت ملی در کتاب های درسی چگونه انجام شده است و الگوی مطلوب بازنمایی هویت ملی در کتب درسی پایه ی ابتدایی بر اساس الگوی فراشناختی چگونه است؟ روش مقاله تحلیل محتواست و نگارندگان برای پاسخ به سؤالات پژوهش به بررسی محتوایی در هر دو گونه ی بازنمایی ذهنی و گزاره ای در پانزده کتاب مقطع ابتدائی شامل فارسی، هدیه های آسمانی، تعلیمات اجتماعی در شش پایه اول، دوم، سوم، چهارم، پنجم و ششم ابتدایی پرداخته اند. یافته ها حاکی از آن است که بازنمایی هویت ملی در کتاب های درسی نه بر اساس الگوی فراشناختی بلکه بر اساس الگوی احساسی انجام شده است و وجوه شناختی و فراشناختی هویت ملی در کتاب های پایه ابتدایی به طورجدی مورد غفلت قرار گرفته است

رشد سریع فناوری های ارتباطی سبب شکل گیری دیپلماسی رسانه ای شده که در چارچوب آن رسانه به عنوان ابزار تبلیغات سیاسی دولت اقدام به برنامه ریزی ذهن مخاطبین نموده و افکار عمومی را برای پذیرش سیاست های دولت آماده می کند. پژوهش حاضر با استفاده از روش تحلیل محتوا به بررسی نقش دیپلماسی رسانه ای در مدیریت افکار عمومی پرداخته و به این سؤال اصلی پاسخ می دهد که از منظر روان شناختی چگونه می توان عملکرد دیپلماسی رسانه ای را بهبود بخشید؟ نتایج پژوهش نشان می دهد که: کلیشه سازی در جهت دهی به افکار عمومی، نظریه کاشت ذهنی در هویت سازی و تغییر نگرش مردم و بالاخره نظریه شناختی اجتماعی در شکل دهی به رفتار پایدار سیاسی، بیشترین تأثیر را داشته و از طریق تمرکز بر روی این سه مؤلفه می توان به بهبود عملکرد دیپلماسی رسانه ای اقدام نمود.

رشد سریع فناوری های ارتباطی، دولت ها را با این حقیقت رو به رو کرده که شکل جدیدی از دیپلماسی، در قالب دیپلماسی رسانه ای، وارد عرصه معادلات بین المللی شده است. در این دیدگاه، نسبت به دیپلماسی، رسانه ابزاری تلقی می شود که سیاستمداران با استفاده از آن، دیدگاه خود را محک می زنند و از رسانه، به عنوان ابزاری در جهت ارتقای منافع ملی استفاده می کنند. در این میان، اهمیت دیپلماسی رسانه ای برای جمهوری اسلامی ایران، در دوران پسابرجام و با در نظر گرفتن خروج آمریکا از برجام و اتخاذ راهبرد "رئالیسم تهاجمی" و اعمال " فشار حداکثری" بر ایران، دوچندان می شود. از این رو پژوهش حاضر، با استفاده از روش فراترکیب، در چارچوب نظریه همگرایی رسانه ها و با در نظر گرفتن ظرفیت رسانه ای موجود در ایران، این موضوع را بررسی می کند که چگونه جمهوری اسلامی ایران، با استفاده از ظرفیت های رسانه ای خود " سیاست موازنه قوا " را در پیش گیرد و در تغییر رویکرد جامعه بین المللی در قبال ایران مؤثر عمل کند. نتایج این پژوهش نشان می دهد، جمهوری اسلامی ایران، باید با به کارگیری بازوهای رسانه ای و بازتعریف منافع ملی خود در شرایط جدید، و تمرکز بر دو حوزه محوری سیاست و افکار عمومی و توسعه همکاری های رسانه ای کشورهای همسو و هم پیمان، همچون چین و روسیه نسبت به ایجاد موازنه قوا در برابر آمریکا در عرصه منطقه ای و جهانی اقدام کند.