ولی علیپور

افزایش مخاطرات طبیعی و انسانی به ویژه در کشورهای در حال توسعه سبب توجه بیشتر به مفاهیمی از جمله آسیب پذیری و تاب آوری شده است. پژوهش حاضر با هدف بررسی تاب آوری شهر بندرعباس در ابعاد و مؤلفه های زیست-محیطی و ارائه راهبرد مدیریت شهری انجام شده است. جامعه و نمونه آماری پژوهش شامل خبرگان مسائل برنامه ریزی شهری است که به صورت نمونه های هدفمند انتخاب و مورد پرسشگری قرار گرفته اند (تعداد20 نفر). فرایند انجام این پژوهش شامل: ارزیابی، تحلیل و برآورد وضعیت تاب آوری شهر بندرعباس؛ اولویت بندی شاخص ها و مؤلفه های زیست محیطی؛ ارائه راهبرد توسط خبرگان جهت بهبود تاب آوری شهر بندرعباس می باشد. اکثر پژوهش های در ایران در بعد آسیب پذیری اجتماعی و اقتصادی انجام گرفته است اما در مطالعه حاضر ارتباط تاب آوری اکوسیستمی و شاخص های زیست محیطی مورد بررسی قرار گرفته است. ارزیابی تاب آوری شهری در این پژوهش می تواند، روشی نو در مدیریت شهری محسوب شود. نتایج بررسی نشان می دهد: وضعیت تاب آوری شهری بندرعباس با مقدار محاسبه شده 29/3 مطلوب و در وضعیت مناسبی در مقابل بحران های زیست محیطی قرار دارد. در نهایت از آزمون فریدمن جهت رتبه بندی شاخص ها و مؤلفه های زیست محیطی شهر بندرعباس استفاده شده است و راهبردهای مدیریت شهری با استفاده از نظر خبرگان جهت بهبود تاب آوری شهر بندرعباس ارائه گردیده است.

شهرها با چالش های مهمی در ارتباط با فشارهای ناشی از تغییرات، دگرگونی های شهری و اثرات تغییرات آب و هوایی روبروهستند. تاب آوری شهری در شهر بندرعباس به عنوان یکی از ابعاد کلیدی توسعه پایدار، در معنای قابلیت شهر در آمادگی، پاسخگویی و سلامت عمومی، اقتصاد و امنیت تعریف شده است. پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه بین کیفیت هوا و تاب آوری شهری بندرعباس و ارائه راهبردهای مدیریت و برنامه ریزی شهری انجام شده است. فرایند انجام این پژوهش شامل مرحله اول: ارزیابی تاب آوری زیست محیطی شهربندرعباس در شاخص و مولفه های کیفیت هوا براساس داده های سامانه پایش کیفی هوای کشور از ایستگاه های محیط زیست شهر بندرعباس و برمبناى راهنمای محاسبه، تعیین و اعلام شاخص کیفیت هوای منتشر شده توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی؛ مرحله دوم: ارزیابی و تحلیل تاب آوری شهر بندرعباس در ابعاد و مولفه های هوا براساس شاخص هوا مطابق با نظرات خبرگان مسائل شهری و دسترسی به داده. مرحله سوم: بررسی ارتباط شاخص ها و مولفه های کیفیت هوا و تاب آوری شهر بندرعباس با استفاده از نتایج آزمون تی تست. مرحله چهارم: ارائه راهبردهای مدیریت و برنامه ریزی شهری جهت تاب آور نمودن شهر بندرعباس در شاخص کیفیت هوا با توجه به فراوانی رتبه بندی راهبردها توسط خبرگان و نتایج تحقیقات در سراسر جهان با توجه به وضعیت زیست محیطی کنونی شهر بندرعباس است.