فرینوش گراوند

در بافت های دو یا چندزبانه، تماس زبانی گویشوران در کنش های اجتماعی روزمره به پدیده رمزگردانی منجر می شود. تعاریف گوناگونی برای رمزگردانی ارائه شده است. اما رایج ترین تعریف عبارت است از: استفاده بیش از یک زبان در یک پاره گفتار یا کنش ارتباطی. رمزگردانی از دیدگاه های مختلف جامعه شناختی، روان شناختی و دستوری مورد بررسی قرار می گیرد. رسمی و معیار بودن زبان فارسی و همچنین اعتبار اجتماعی، علمی و فرهنگی آن در مقایسه با زبان های بومی محلی، گفتار گویشوران این زبان ها را تحت تأثیر قرار می دهد. زبان لکی نیز ازجمله زبان هایی است که گویشوران آن در بافت های گوناگون و به دلایل متفاوت، تغییر رمز می دهند. پژوهش حاضر به بررسی پدیده رمزگردانی در بین گویشوران لک زبان و با در نظر گرفتن سه عامل جامعه شناختی سن، جنسیت و بافت وقوع گفتار می پردازد. داده های مرتبط با رمزگردانی 120 نفر از گویشوران دوزبانه لکی-فارسی شهرستان کوهدشت در طول 10 جلسه ی 45 تا 60 دقیقه ای ضبط و ثبت گردید. داده ها در سه گروه سنی 13-7، 35-18 و 50 سال به بالا در بین زنان و مردان و در دو بافت رسمی شامل مدرسه، اداره و بانک و غیررسمی شامل خانواده، محله و بازار جمع آوری گردید. تجزیه وتحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS انجام و در بخش آمار استنباطی از آزمون خی 2 استفاده شد. نتایج نشان داد که سه عامل سن، جنسیت و بافت وقوع گفتار در میزان رمزگردانی گویشوران تأثیرگذارند. به گونه ای که میزان رمزگردانی به زبان فارسی در بین زنان و افراد با سن کم و در بافت رسمی بیشتر اتفاق می افتد.