سجاد طهماسبی بویری

در پژوهش داده-محور پیش رو تلاش شد تا سیر تحول توانش ترجمه ای یک مترجم (صالح حسینی) در گذر زمان بررسی شود. بدین منظور، ترجمه ها ی اولیه و بازترجمه های فارسی دو رمان انگلیسی ( 1984 و لرد جیم ) (Conrad, 1996; Orwell, 1992) به دست همان مترجم در یک بازه زمانی ده ساله در دو سطح واژگانی و نحوی  مقابله و مقایسه شدند. پس از تحلیل داده های گردآوری شده در مرحله نخست، برای درک بهتر و عمیق تر یافته های پژوهش، در مرحله دوم مصاحبه ای با مترجم موردنظر ترتیب داده شد. یافته ها نشان داد که در بازترجمه ها، مترجم با درکی جدید از متن مبدأ، شرایط متن مقصد و معانی مورد نظر نویسنده دست به اصلاحات فراوانی زده است و به سمت طبیعی تر شدن ترجمه ها پیش رفته است. چنین می نماید که این امر نتیجه تقویت توانش ترجمه ای وی در طول بازه یاد شده است. در واقع، یافته های این پژوهش نشان داد که مترجم در ترجمه های اولیه بیشتر در پی انتقال معنای تحت الفظی و وفاداری (عمدتاً صوری) به متن مبدأ بوده است، در حالی که در بازترجمه ها، زبان مقصد را به کوشش واداشته است تا هرچه روشن تر صورت و معنای مستتر در متن مبدأ را بازتاباند. در نتیجه با توجه به تحلیل داده های متنی (واژگانی و نحوی) در مرحله نخست پژوهش و پاسخ های مترجم در مصاحبه (مرحله دوم) می توان گفت توانش ترجمه ای مترجم همواره در حال پیشرفت است (و باید باشد) و کیفیت ترجمه ها تحت تأثیر عواملی چون تجربه، تخصص، گذر زمان، انتظارات مخاطب، هنجارهای رایج و دیگر شرایط بافت ترجمه، دست خوش تغییر و تحول می شود.